მითოლოგია

‘Just as Psyche’s fate is entwined with Eros, the soul’s fate is always erotic. We work out our fate by discovering what we desire, what we value, and what we would die for.’

Elisabeth Eowyn Nelson

როგორც ცნობილია, ტერმინს „ფსიქოლოგია“ (მეცნიერება სულის შესახებ) პირველად  გერმანელმა ფილოსოფოსმა, ქრისთიან ვოლფმა მიმართა მე-18 საუკუნეში, მაგრამ ძველ ბერძნული „ფსიქე“ ან „ფსიქეა“ გაცილებით დიდი ხნისაა და საუკუნოვან სიბრძნეს უკავშირდება. უპირველესი ცნობები ფსიქეას შესახებ გვხვდება ჰომეროსთან (VIII სკ.ჩვ.ერამდე), მაგრამ მითი ფსიქეაზე სრულად ჩამოაყალიბა რომაელმა მწერალმა აპულეუსმა, რომანში „მეტამორფოზები ან ოქროს სახედარი“ (II სკ). აპულეუსმა გააერთიანა ბერძნული მითები ფსიქეას შესახებ და შექმნა იგავი გოგონა–ფსიქეაზე, რომელიც სიყვარულის (ეროსის) ძიების პროცესში არა ერთ დაბრკოლებას გადალახავს. მითი „ეროსსა და ფსიქეას შესახებ“ ისეთი ზღაპრების არქეტიპად იქცა, როგორიცაა „მზეთუნახავი და ურჩხული“, „მძინარე მზეთუნახავი“, „ალისფერი ყვავილი“. აპოლეუსი ასე იწყებს თხრობას: მან, სახედრად გადაქცეულმა (სიმბოლური გაიგივება სხეულთან), შეიტყო ფსიქეას შესახებ ამბავი, რომელსაც მოხუცი ქალი ყაჩაღების მიერ მოტაცებულ ახალგაზრდა პატარძალს უყვებოდა;

– მეფეს 3 მზეთუნახავი ქალიშვილი ყავდა, რომლეთა შორისაც უმშვენიერესი იყო უმცროსი – ფსიქეა. სილამაზის გამო, მას ღვთაებრივ პატივსაც კი მიაგებდნენ, რითაც განარისხეს სილამაზისა და სიყვარულის ქალღმერთი აფროდიტე. შეურაცხყოფილმა აფროდიტემ შურისძიების მიზნით, თავის შვილს, ეროსს უბრძანა ფსიქეასთვის შთაეგონებინა სიყვარული ყველაზე მდაბიო, ღატაკი და მახინჯი ადამიანის მიმართ, როდესაც ეროსი მივიდა ფსიქეასთან რომ სიყვარულის ისრით მოეწამლა მისმა სილამაზემ შეაკრთო და საკუთარ ისრით თვითონვე დაიჭრა და სიგიჟემდე შეუყვარდა ფსიქეა, ამის გამო დავალებული მისია ვეღარ შეასრულა. განრისხებულმა აფროდიტემ მაინც მოაჯადოვა ფსიქეა, ქალს უამრავი ხელის მთხოვნელი ჰყავდა, მაგრამ ის მაინც არ თხოვდებოდა. მისი მშობლები ორაკულთან წავიდნენ, რათა შვილის მომავალი გაეგოთ. არც ეროსმა დააყოვნა, ის აპოლონს ეახლა და დახმარება სთხოვა: ორაკულს უნდა ეთქვა, თითქოს ფსიქე მახინჯ ურჩხულზე დაქორწინდებოდა, რომელსაც ვერასდროს ნახავდა და ურჩხული მას მთის მწვერვალზე დაუცდიდა. მშობლები ამ ამბავმა გაანადგურა, მაგრამ შვილს მაინც გადაუხადეს ქორწილი, რის შემდეგაც ფსიქე ყოველ ღამით მოახერხებდა ქმართან ყოფნას. მართალია ფსიქე ქმარს ვერ ხედავდა, მაგრამ მის უდიდესს სიყვარულს მაინც გრძნობდა. ფსიქემ თავის დებს უამბო მისი ბედნიერების ამბავი და ისიც თუ როგორ წუხდა იმის გამო რომ ქმარს ვერ ხედავდა. დებს შეშურდათ და უთხრეს რომ მისი ქმარი საშინელი მონსტრი იყო, რომელიც ფსიქეს მოკლავდა, თუ ქალი არ დაასწრებდა.
ფსიქეა ზეთის ლამპრითა და დანით ხელში მივიდა ქმართან, მაგრამ მონსტრის ნაცვლად თვით სიყვარულის ღმერთი ეროსი შერჩა ხელში. გაოცებულ ქალს ხელი აუკანკალდა და ზეთი სახეზე დაასხა ეროსს. ღმერთს გაეღვიძა და განრისხებულმა უთხრა, რომ მან პირობა დაარღვია და ისინი ერთად ვეღარასდროს იქნებოდნენ.

ფსიქეა დარდმა მოიცვა. მეუღლის საძიებლად მთელი სამყარო მოიარა. ამ მძიმე და მტანჯველი მოგზაურობის დროს ფსიქეას სასტიკად სდევნიდა აფროდიტე. ბოლოს 4 დავალების შესრულება უბრძანა; ფსიქეას უნდა გადაერჩია სხვადასხვა მარცვლები უზარმაზარ გობში, მოეპოვებინა ველური, შეშლილი ვერძების ოქროს მატყლი, მოეტანა სტიქსის წყალი და ჰადესიდან წამოეღო პერსეფონეს ზარდახშა, საოცარი მალამოთი (ან აფროდიტეს სილამაზით). დახმარების წყალობით, ფსიქეამ შეასრულა აფროდიტეს ყველა დავალება, მაგრამ მისდა საუბედუროდ, გახსნა პერსეფონეს  ზარდახშა, სადაც აფროდიტეს სილამაზის ნაცვლად, სასიკვდილო წამალი ინახებოდა; გულუბრყვილო ფსიქეა მარადიულმა ძილმა მოიცვა. ეს ამბავი გაიგო თუ არა ეროსმა სასახლიდან გაიქცა. იგი ზევსთან მივიდა და სთხოვა ფსიქე გადაერჩინა. წყვილის სიყვარულით მოხიბლული ზევსი შეჰპირდა რომ დაეხმარებოდა. ეროსმა ამბორით გააცოცხლა ფსიქე, ზევსმა კი მოკვდავ ქალს პეპლის ფრთები და უკვდავება მიანიჭა, რის შემდეგაც ეროსს და ფსიქეს ერთად ყოფნა სამუდამოდ შეეძლოდ. მათ ქალიშვილი ეყოლათ სახელად – ვოლუპია, იგივე ნეტარება. 

როგორც ცნობილია, მითი მეტაფორულ–ალეგორიულად გადმოსცემს მის შემქმნელთა ფილოსოფიას.ჯერ კიდევ ვერგილიუსი მითებს ისტორიის ფილოსოფიურ გააზრებასთან აკავშირებდა. მე-17 საუკუნეში ფრენსის ბეკონი წერდა, რომ მითები პოეტური ფორმით შეიცავენ უძველეს ფილოსოფიასა და რელიგიურ განცდას,ასევე, მორალურ სენტენციებსა და მეცნიერულ ხედვას, რომელთა აზრიც სიმბოლოებსა და ალეგორიებს მიღმაა დაფარული. მითოლოგიას ექვემდებარება არა მხოლოდ ბუნება და ფიზიკური სამყარო, არამედ ადამიანის ფსიქო–სოციალური ცხოვრებაც.ჯოზეფ ქემფბელი მიუთითებს მითოლოგიის ისეთ ფუნქციებზე, როგორიცაა ერთის მხრივ, სამყაროს ორგანიზება–გააზრება (სამყაროს განსულირება, კოსმოგონიის შემუშავება) და მეორე მხრივ, სოციალური წესების გადმოცემა–დამკვიდრება და ინდივიდუალური ფსიქიკის წვდომა–განვითარება. მ.ილაიდის მიხედვით კი, მითის ერთერთ უმთავრეს ფუნქციას სწორედ ქცევის მოდელების დამკვიდრება წარმოადგენს.

მითების ფსიქო–სოციალური ასპექტი ფსიქოანალიზური კვლევების საგანგებო ამოცანად იქცა. ზ.ფროიდისა და კ. იუნგის თეორიულ სისტემებში მითი გაიაზრება, როგორც ფსიქიკის სტრუქტურის, მისი შინაარსის მანიფესტაცია და ობიექტივაცია. ანალიზური ფსიქოლოგიის მიხედვით, ადამიანის ცხოვრება საწყისი მითოლოგიური სცენარის მიხედვით მიმდინარეობს. კ.იუნგი მითოლოგიას “ბირთვის უფსკრულს“ უწოდებდა; იმ უღრმეს ცენტრს, რომლის გარშემოც ახდენს ადამიანის ყოფიერება საკუთარი თავის ორგანიზებას. მითი ფსიქიკის კვლევის ეფექტურ და უფრო მეტიც, შეუცვლელ ინსტრუმენტად მიიჩნევა. ამ მხრივ, სრულიად განსაკუთრებულია ჩვენს მიერ განხილული მითის მნიშვნელობა, რადგანაც მასში პროტაგონისტად თავად ფსიქიკა (ფსიქე) გვევლინება. შესაბამისად, მისი მეტაფორული ენის ამოკითხვა ადამიანის ფსიქიკასთან და მისი განვითარების პროცესთან დაკავშირებული უძველესი, არქეტიპული წარმოდგენების გააშკარავებას გულისხმობს.

ფსიქეას ძველი ბერძნები გამოსახავდნენ პეპლისფრთიანი გოგონას სახით, ხშირად ფსიქეას გამოსახულებას ეროსი მისდევს, ხელში ჩირაღდნით. შედარებით იშვიათად, ფსიქეას გამოხატავდა   ფრინველიც. ასევე, საკმაოდ ხშირად ფსიქეა–პეპელა გარდაცვლილის სარიტუალო კოცონიდან ჰადესში, სულთა საუფლოში მოფარფატედ გამოისახებოდა, როგორც გარდაცვლილი სულის ხატი. ანტიკურ ხელოვნებაში ფსიქეა–პეპლის გამოსახულებით ამკობდნენ შენობებს, ჭურჭელს, სამკაულს, ქსოვილს, ავეჯს. . . მაგალითად, პომპეის ფრესკებზე ფსიქეა გამოსახულია მუზების ატრიბუტით– ფლეიტით. ამავე ფრესკებზე ფსიქეა ამურთან ერთად, მინდორში ყვავილებს აგროვებს. ფაქტობრივად, მთელი ამქვეყნიური ცხოვრების მანძილზე ძველ ბერძენს მუდამ თან სდევდა ფსიქეას გამოსახულება, როგორც  მისი სულის დამცავი თილისმა. ამავე დროს, ფსიქეა იმქვეყნიური ცხოვრების თანამგზავრიც იყო– პეპელა–ფსიქეა ხშირად გამოისახებოდა საფლავის ქვებზეც, სიკვდილის სხვა სიმბოლოებთან ერთად

ფსიქეა–სულის ზოომორფულ სახედ ან მის ატრიბუტად “პეპელა” შემთხვევით არ ქცეულა; ბერძნულ სიტყვას „ფსიქეა“ – 3 ძირითადი მნიშვნელობა აქვს: სული, პეპელა და სუნთქვა. ამ სამებაში გამთლიანებულია არსობრივად დაკავშირებული სამი ელემენტი: სული, პეპელა და სუნთქვა. ძველ ბერძენთა განცდით, გოგონასა და პეპლის სისუსტე თუ მოწყვლადობა მოჩვენებითია და ზედაპირული,- მათ თავად უკვდავება, მარადიულობა უკავშირდება (ანტიპოდების არქეტიპული კავშირი: სისუსტე–სიძლიერე, სინორჩე–სიბრძნე). პეპლის უკვდავებასთან სიმბოლური კავშირი პეპლის ცხოვრებისეული ციკლის თავისებიურებითაც აიხსნება; ცხოვრება (ჭიაყელა), სიკვდილი (ჭუპრი), აღორძინება (პეპლის თავისუფალი ფრენა). ჭუპრი– სუდარის ასოციაციას იწვევს, ჭიაყელას დაჭუპრება– სიკვდილისას, ხოლო პეპელა– სულის მეტაფორად განიცდება, რომელიც მკვდარ სხეულს ტოვებს და მიფრინავს. შესაბამისად, ფრენა– აღდგომის, ამაღლების, სხეულის ბორკილებიდან სულის განთავისუფლების მეტაფორად იქცევა. საინტერესოა, რომ ერთერთი ვარაუდის მიხედვით, მუმიფიცირების ხელოვნება  ჭუპრის მიბაძვით წარმოიშვა; მჭიდროდ გახვეული მუმია ისევე გამოფრინდება თავისი „ჭუპრიდან“, როგორც პეპელა. რაც შეეხება სუნთქვას, მას ძველი ბერძნები ქართან და ფრთებთან აიგივებდნენ. ადამიანების სულები წარმოედგინათ მოჩვენებათა ქარბუქად. მაგალითად, ტროასთან აქილევსის მოჩვენება ქარბუქის თანხლებით ჩნდება. უნდა ითქვას, რომ სუნთქვა სიცოცხლის (სულის) ტრადიციული და უნივერსალური  მეტაფორაა, არის რა მასთან არსებითად დაკავშირებული. ბიბლიაში, შემოქმედი, ადამის სხეულს მიწისგან შექმნილს, თავისი ღვთაებრივი სუნთქვით სულს შთაბერავს და სოცოცხლეს ანიჭებს. შესაბამისად, ფსიქეა სულია, „ცოცხალი და მარადიული სუნთქვაა“, რომელიც პეპლის მსგავსად, მეორედ ან მარადიულად იბადება.

ფსიქეა მხოლოდ გოგონა, სული, პეპელა, სუნთქვა და ფრენა როდია. მას არსობრივად უკავშირდება სიყვარული, სიყვარულის ღვთაება (ეროსი – „სიყვარული“, კუპიდო -„სურვილი“). არა ერთ გამოსახულებაზე, ფსიქეა ეროსს ხელისგულზე პეპელას–სულის სიმბოლოს, უდებს და თითქოს ამ მეტაფორით, თავის სულს უძღვნის. ორაკული ამცნობს ფსიქეას მამას, რომ მისი სიძე გახდება არა ადამიანი, არამედ „რაღაც ფრთოსანი, ცეცხლით შემრუსველი, ღმერთებისა და თავად სტიქსის რისხვა“ (აპულეუსი). ძვ.წელთაღრიცხვის VI საუკუნიდან ჩნდება მითები, როლებშიც ეროსს ოლიმპიელ ღმერთთა შორის ადგილი მიეჩინება. გვიანდელ მითებში, ეროსი– აფროდიტეს (სიყვარულის ქალღმერთის) და არესის (ომის ღმერთის) ვაჟია. ადრეული მითების მიხედვით კი, ეროსი უპირველესი ღვთაებაა; მან დააკავშირა სასიყვარულო კავშირით ურანოსი (ცა) და გაია (დედამიწა), რაც კოსმიური წესრიგისა და სიცოცხლის საწინდრად იქცა. დიონისეს მისტერიებში ეროსს “protagonus”–ს ანუ პირველადს, პირველმოქმედს ან დაბადებულთა შორის პირველს (იმას, „ვინც იხილა ქაოსი“) უწოდებენ. არისტოფანეს მიხედვით, ეროსი ერებოსის (მარადიული უკუნის) და ნიუტუს (ღამის ქალღმერთის) შვილია. მას თანაბრად ემორჩილებიან ადამიანები და ღმერთები. ეროსს (ამურს) ეთაყვანებოდნენ როგორც ნაყოფიერების ღმერთსაც. უნდა ითქვას, რომ ათენში ყოველი თვის მეოთხე დღე ეროსს ეძღვნებოდა, რაც ამ ღვთაების პოპულარობაზე მეტყველებს. ასევე, ეროსს პატივს მიაგებდნენ, როგორც სიკვდილის შემდეგ სიცოცხლის ან მარადიული სიცოცხლის ღმერთსაც– მისი გამოსახულებებით ამკობდნენ სარკოფაგებსა და საფლავებს. ამური–ეროსი ერთის მხრივ, პირველადი სტიქიაა, კოსმიური აღმშენებლობითი ძალა, რომელმაც ქაოსი კოსმოსად (წესრიგად) გარდაქმნა და მეორე მხრივ, ის მშვილდ–ისრით შეიარაღებული, ფრთოსანი ბიჭია, სიყვარულისა და სიძულვილის ისრებით. 

„ეროსი მშვენერია და სასტიკი, სიყვარული კი ტკბილი სიმწარე“

საფო–

ეროსის ეს ორამაგობა არაა გასაკვირი იმის გათვალსწინებით, რომ ეროსი ამბივალენტურ სტიქიას (სიყვარულს) გამოხატავს და როგორც უძველესი ღვთაება, საუკუნეების მანძილზე ცვლილებას განიცდიდა. ფსიქეა მხოლოდ სულთან, გოგონასთან, პეპელასთან, სუნთქვასთან, ფრენასა და სიყვარულთან არ კავშირდება. ამ მართლაცდა, ღვთაებრივი კავშირის ერთერთი აუცილებელი ელემენტია ცეცხლი. როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ორაკული ამცნობს ფსიქეას მამას, რომ მისი სიძე გახდება არა ადამიანი, არამედ „რაღაც ფრთოსანი, ცეცხლით შემმუსვრელი“. ეროსის ერთერთი ეპითეტია „ყოველი ცეცხლის ბატონი“ (აპულეუსთან). ასევე ზემოთ მივუთითეთ, რომ ხშირად ფსიქეას გამოსახულებას ეროსი მისდევს, ხელში ჩირაღდნით! და რაც მთავარია, მითში, ფსიქეა ეროსს სანათიდან დაღვენთილი ზეთით დასწვავს. აქვე ჩნდება ფარვანის ასოციაცია –პეპელა, რომელიც ცეცხლს ესწრაფვის და მასში იწვის; პეპელა, რომელიც „სიყვარულის ცეცხლს“ ეწირება.  ცეცხლისა და ფრთოსანის გამთლიანების პოზიტიური ნიმუშია ფენიქსი (ცეცხლოვანი ჩიტი). აქვე დავძენ, რომ ფენიქსის მსგავსად, ფსიქეა ჩადის ჰადესში (კვდება) და მეორედ იბადება.

ფენიქსი φοῖνιξ phoinix–  წერილობით ტექსტებში პირველად ჰეროდოტესთან გვხვდება (მე-5 სკ. ჩვ. ერამდე).  ბერძნულ მითოლოგიაში ფენიქსი უკვდავი ფრინველია, რომელსაც რეგენერაციის , აღდგომის უნარი აქვს. ის ასოცირდება მზესთან და მზესავით ბრწყინვალება ახასიათებს; ალისფერ–ოქროსფერი ბუმბულით არის  შემოსილი.    ფენიქსი ადრეული ქრისტიანობის ამოსავალი სიმბოლოა , ქრისტიანულ ლიტერატურაში ფენიქსი– მარადიულ სიცოცხლესა და ქრისტეს გამოხატავს.მისი გამოსახულება გვხვდება ქრისტიანული საფლავების ქვებზეც. ფასკუნჯი –   (ირანული სიმურგის ანალოგი)- დრაკონის მსგავსი ფრინველი ქართულ მითოლოგიასა და ფოლკლორში, რომლის ფრთაც განმკურნებელია. ფასკუნჯის გამოძახება მისი ფრთის დაწვითაა შესაძლებელი.  ცხოვრობს ქვედა სამყაროში, საიდანაც გმირი ამოჰყავს. როგორც ვხედავთ, ფენიქსი ან „ცეცხლოვანი ჩიტი“ არქეტიპია, რომელიც თავს ავლენს სხვადასხვა ეპოქებსა და კულტურებში. ფენიქსი ფსიქეას  (სულის) ზოომორფული ხატია; მას ცეცხლი წვავს, მაგრამ არ იწვის. უფრო მეტიც, ფსიქეა თავად დასწვავს სიყვარულის ღმერთს სანათიდან დაღვენთილი ზეთით. ის ფარვანასავით მიელტვის ცეცხლს, მაგრამ, პეპლისგან განსხვავებით, არ იღუპება. ფსიქეა ჩადის ჰადესში (კვდება), მაგრამ როგორც ფენიქსი, მეორედ იბადება სიყვარულის ამბორით ან სიყვარულის ცეცხლით გაღვიძებული. უნდა ითქვას, რომ ფსიქეას მითოლოგიური თემა შემოქმედთა სტიმულად იქცა და არასოდეს დაუკარგავს აქტუალობა ხელოვნების ისტორიის მაძილზე; ის მხატვრულად დაამუშავეს განსხვავებულ ეპოქებში,  სრულიად განსხვავებულმა ხელოვანებმა (რომანო, რაფაელი, რუბენსი, კანოვა, თორვალდსენი, კალდერონი, ლაფონტენი, მოლიერი . ..). თანამედროვე ეტაპზე მითმა თავისი  მრავალრიცხოვანი ვარიაციები ფსიქოლოგიასა და ფსიქოთერაპიაში ჰპოვა.

ფსიქეაზე მითის გაგება–ინტერპრეტირების არა ერთი ვერსია არსებობს. არის მოსაზრება, რომ აპულეუსმა თავის ნაწარმოებში მეტაფორულად ასახა ვენერას მისტერიალურ კულტში ინიციაციის რიტუალი. რ. მერკელბახის შეხედულებით (იუნგიანელი ავტორი), ფსიქეას ისტორია მისტერიალური ტექსტია; ინიციაციის რიტუალს ან საკრალური მოქმედების საიდუმლოს ასახავს.მისი მიზანი ნეოფიტის, საიდუმლო რელიგიური ჯგუფის ახალი წევრის, მეტამორფოზა და ტრანსფორმაციაა. ავტორის აზრით, სწორედ ინიციაციური ფუნქცია ზრდის ამ მითის ღირებულებას. ასევე ავტორი აღნიშნავს ფსიქეას მითოსური ტექსტის ზეგავლენას ადამიანისა და კერძოდ, თანამედროვე ადამიანის ფსიქიკაზე; მითი ფსიქეაზე თანამედროვეობასთან განსაკუთრებული „სიახლოვით“ გამოირჩევა, ასახავს რა ადამიანის ცნობიერების დინამიკას, მის ღიაობასა და განვითარებისადმი ტენდენციას. ძველი კულტურების რიტუალებში ინიციაცია (ლათ.საიდუმლოს შესრულება, კულტის ახალი წევრის კურთხევა) ინდივიდის განვითარების ახალ საფეხურზე ასვლას და მის მისტიკურ კავშირსა თუ ახალ სოციალურ ჯგუფში გაწევრიანებას უკავშირდებოდა. ინიციაციის დროს ინდივიდი გადიოდა, როგორც წესი, მძიმე და ზოგჯერ მტკივნეული გამოცდების ციკლს. მაგალითად, თანამედორვე პირველყოფილ ტომებში ინიციაციის დროს მიმართავენ ნეოფიტის იზოლაციას, ტატუირებას, სხეულის დაზიანებას და სხვ. საინტერესოა ე.წ „გარდასვლის“ ან კურთხევის რიტუალები, რომლებიც  3 ძირითადი ეტაპისგან შედგება: 1) ინდივიდის განცალკევება (separation), 2) ინდივიდის „ზღვრული“ მდგომარეობა– როდესაც ინდივიდი „ორ სამყაროს“ შორის იმყოფება (ლათინურად margo ან limen– ზღურბლი) და 3) ინდივიდის ჩართვა ახალ საზოგადოებაში ან „აღდგენა“(reagregation). 

თუკი გარდასვლის რიტუალების სქემის საფუძველზე განვიხილავთ მითს ფსიქეას შესახებ, მაშინ შეგვიძლია მისი სტრუქტურა ასე წარმოვადგინოთ: 1) სეპარაცია–მოტაცებული ფსიქეა მარტოდ – მარტო ცხოვრობს  სასახლეში, სადაც მისი მეუღლე და მსახურები უხილავნი არიან. 2) ზღურბლი– ფსიქეა მიატოვა ეროსმა და ის ამქვეყნიურ და იმქვეყნიერ სამყაროებს შორისაა მოქცეული: ეროსის ძებნაში მოიარა დედამიწა და ჰადესი. (არც ცოცხალია და არც მკვდარი), 3) აღდგენა– ფსიქეა გააცოცხლა ეროსმა და მასთან იქორწინა. ქრისტიანული ვერსიით, მითი ფსიქეაზე სოფიას (ღვთაებრივი სიბრძნის) შესახებ ქრისტიანული იგავის ანალოგია ან ამ უკანასკნელის არქეტიპი; ფსიქეა ადამიანის სულს განასახიერებს; ის იძინებს (ან კვდება) ჰადესის სამეფოში და მას აცოცხლებს „ნათლისაკენ გამძღოლი“ იესო, როგორც სამყაროს ერთიანი ცნობიერება და როგორც ეროსი (სიყვარული). ქრისტიანულ ტექსტში „სამყაროს წარმოშობა“ ნათქვამია: „როგორც ერთი ლამპრიდან მრავალი ლამპარი აინთება და იქ ერთიანი ნათელია, ლამპარი, რომლისგანაც სინათლე აიღეს, არ ქრება, ასევე ეროსი ვრცელდება ქაოსის ყველა ქმნილებაზე და არ ქრება“. მითის კულმინაციაა სულისა და სიყვარულის ქორწინება, რის შედეგადაც ფსიქე უკვდავებას მოიპოვებს. მითის ქრისტიანული ვერსიით, ეს მისტიკური კავშირი გნოზისს (შემეცნებას) განასახიერებს, რომლის საფუძველზეც ნეოფიტი საკუთარ უკვდავ, პირველად რაობას წვდება.

რენესანსის ჰუმანისტების ინტერპრეტაციით, მითი ფილოსოფიური ალეგორიაა და ასახავს სულის (ფსიქე) სურვილისკენ (ეროსი) სწრაფვას, რისი შედეგიცაა ნეტარება–სიამოვნება (მათი შვილი). მითი იკითხება ჭეშმარიტი სიყვარულის კლასიკური მაგალითის სახითაც და ასევე, როგორც ადამიანის სულის უმაღლესი რეალიზაცია; – მოკვდავი და უკვდავების მომპოვებელი ფსიქეა– იდეალის მაძიებელი სულის სიმბოლოდ წარმოდგება.ფსიქეას მითი ასევე, გაიგება ფსიქოთერაპიის პროცესთან ანალოგიითაც.  კერძოდ, როგორც იმ ცვლილებათა ამსახველი, რომლებსაც ფსიქოთერაპიის პროცესში აქვს ადგილი; ადამიანი სიყრმეში მხიარულია და თავისუფალი (ფსიქეას ნეტარება უხილავ მეუღლესთან), მაგრამ მოზრდილ ადამიანს უჩნდება პრობლემები, რასაც თან ერთვის ქრონიკული შფოთვა (ეროსი ტოვებს ფსიქეას), ფსიქოთერაპევტთან ვიზიტი და ფსიქოთერაპია (ფსიქეას გამოცდა და დავალებები), დაკარგული მთლიანობის, თვითიდენტობის  აღგენა (ეროსთან შერწყმა ოლიმპოზე). 

ერიჰ ნოიმანის („ამური და ფსიქეა“)  ინტერპრეტაციით, ფსიქეა მოკვდავი ქალია, რომელიც ცდილობს თავის ღვთაებრივ ქმარს დაუკავშირდეს. ამ მიზნით დედამთილის 4 სიმბოლურ დავალებას ასრულებს. ყოველი დავალება იმ უნარს გულისხმობს, რომელიც ზრდასრულ ქალს უნდა გააჩნდეს ან რომელიც უნდა განივითაროს. ყოველი დავალების შესრულების შემდეგ ფსიქეა ახალ უნარს იძენს, რომელიც იუნგიანულ ანიმუსს (ქალში მამაკაცურ საწყისს) შეესაბამება. აღნიშნული თვისებები ქალის ისეთ არქეტიპებს უკავშირდება, როგორიცაა არტემისი (მონადირე ქალი) ან ათენა (სიბრძნის, ომი–მშვიდობის მეომარი ქალღმერთი). მითის  დასაწყისში ფსიქეა შეესაბამება და ასახავს ისეთ არქეტიპებს, როგორიცაა საყვარელი (მითოლოგიური პირველსახე–აფროდიტე), მეუღლე (მითოლოგიური პირველსახე– ჰერა) და ფეხმძიმე დედა (მითოლოგიური პირველსახე– ცერერა). მითის მსვლელობისას ფსიქეა მეორედ დაბადებულის არქეტიპსაც ეზიარება  (მითოლოგიური პირველსახე–პერსეფონე) – ფსიქეა ჩადის ჰადესში და იქიდან უვნებლად ამოდის (როგორც ფენიქსი ). ასევე, აფროდიტეს დავალებების შესრულებით, ფსიქეა ახალ არქეტიპულ როლებს ითავისებს (მებრძოლი, აქტიური,მშრომელი ქალის) და პიროვნული განვითარების ახალ, უფრო მაღალ  საფეხურზე გადაინაცვლებს.

პირველი დავალება: მარცვლეულის  დასორტირება (ფსიქეას ეხმარებიან ჭიანჭველები). რ.ჯონსონის აზრით, ეს დავალება სიმბოლურად კრიტიკული გადაწყვეტილების მიღების და კერძოდ,  კონფლიქტური გრძნობებისა და სურვილების გადახარისხების უნარს გამოხატავს. ამ უნარის შესაძენად ქალმა ხშირად უნდა მოახდინოს გრძნობების, მოტივებისა თუ ღირებულებების ანალიზი და  მნიშვნელოვანი  უმნიშვნელოსგან გამოყოს. სანამ ქალი ისწავლიდეს „აბურდულ“ სიტუაციაში შეჩერებასა და ფიქრს (და არა მოქმედებას), ის „ჭიანჭველებს“ (ან ინტუიციას,ჭიანჭველა– ინტუიციის მეტაფორა) ენდობა. ქალი დამოუკიდებლად შეძლებს მოქმედებას, როდესაც არაცნობიერ ინტუიციაზე უფრო მეტად ცნობიერ ძალისხმევას– ლოგიკური შეფასებისა და გადაწყვეტილების მიღების საკუთარ უნარებს მიენდობა. 

მეორე დავალება: ოქროს მატყლის მოპოვება უზარმაზარი, აგრესიული ცხვრებისგან. ამ დავალების შესრულებისას ფსიქეას მოსაუბრე მწვანე ლერწამი ეხმარება, რომელიც მას ასწავლის დაიცადოს დაღამებამდე– ველური ცხვრების დაძინებამდე. ამის შემდეგ ფსიქეა იოლად შეასრულებს დავალებას– ოქროს მატყლს მაყვლის ბუჩქებიდან შეაგროვებს, რომლებსაც მატყლი შემორჩება. ეს დავალება, ავტორის აზრით, ასევე მეტაფორაა; კონკურენტულ გარემოში ადამიანები აგრესიულად იბრძვიან სოციალური მდგომარეობისთვის. ასეთ გარემოში მოქცეული ქალი (ქალის მოწყვლადი ტიპი) უცილობლად განიცდის ხიფათსა და მარცხს. ქალის მებრძოლი ტიპი კი (ათენა ან არტემისი) თავს საკუთარ სტიქიაში გრძნობს. რაც შეეხება ფსიქეას, მას მხოლოდ ლოდინი შეუძლია და მიზანს შემოვლითი გზებით აღწევს. ფსიქეას მიერ ოქროს საწმისის მოპოვება, ე. ნოიმანის გაგებით, ძალაუფლების მეტაფორაა, რომელსაც ფსიქეა ფემინურ– შემოვლითი, არააგრესიული გზით აღწევს.

მესამე დავალება: ბროლის სასმისის ავსება მდინარე სტიქსის წყლით. მდინარე სტიქსი–ჰადესის სამეფოში მოედინება. ის კასკადით ეშვება სათავიდან – მაღალი კონცხიდან ღრმა უფსკრულში და შემდეგ, მიწის გავლით ისევ უბრუნდება თავის სათავეს. მეტაფორულად სტიქსი–  ცხოვრების წრებრუნვას ასახავს, რომელშიც უნდა ჩაყვინთოს ფსიქეამ, რათა აავსოს თავისი სასმისი. ამ დავალების შესრულებისას ფსიქეას არწივი ეხმარება, როგორც შორით ხედვის და ელვისებური პიკირების (სწრაფი მოქმედების) მეტაფორა; ე. ნოიმანი წერს, რომ ქალი–აფროდიტესთვის  მნიშვნელოვანია ემოციური დისტანციის დაცვა, რათა გარემო მის ერთიანობაში დაინახოს, მთავარი და მნიშვნელოვანი დეტალები გაარჩიოს. ეს უნარი გამოცდილების გასააზრებლად და საკუთარი ცხოვრების ფორმირებისათვის სრულიად აუცილებელია.

ფსიქეას მეოთხე დავალებას ავტორმა პირობითად უწოდა: „ისწავლე თქვა -„არა!“ ფსიქეა ჰადესში ჩადის პერსეფონეს ზარდახშის მოსაპოვებლად. ამ უკანასკნელში მარადიული სილამაზის მომნიჭებელი მალამოა. დავალების შესრულების დროს ფსიქეას გარდაცვლილთა სულები დახმარებისკენ მოუწოდებენ, მაგრამ თუ ფსიქეა სამჯერ არ იტყვის „არას!“- სამუდამოდ დარჩება ჰადესში. ავტორის გაგებით, ამ შემთხვევაში გამოყენებულია მიზანდასახულებისა და საკუთარი ინტერესების დაცვის უნარების მეტაფორა.

ოთხი დავალების შესრულებით, ფსიქეა ყალიბდება, როგორც პიროვნება, იძენს ისეთ მასკულინურ თვისებებს, როგორიცაა სიმამაცე, სიმხნევე და გაბედულება.მაგრამ მიუხედავად ამ მონაპოვრებისა, ფსიქეას ბუნება უცვლელია, რადგანაც მის ღერძულ ღირებულებად ისევ სიყვარული რჩება. ე.ნოიმანის გაგებით, სწორედ ესაა მისი საბოლოო გამარჯვების გასაღებიც. ე.ნოიმანი მიუთითებს ფსიქეას კონფლიქტზე– მას საყვარლის სხეულში სძულს უხილავი არსება (შესაძლო მხეცი ან ურჩხული) და უყვარს ადამიანი. ამ კონფლიქტის გადაწყვეტა მხოლოდ საყვარლის შეცნობითაა შესაძლებელი. ამიტომაც ფსიქეა გამოდის არაცნობიერის სიბნელიდან, წყვეტს კავშირს მატრიარქატთან და მამაკაცური საწყისის მიმართულებით მოძრაობს; შეიცნობს ეროსს არა მხოლოდ როგორც ანონიმურ საყვარელს. ამით ფსიქეა ჭეშმარიტად „ხვდება“ მეუღლეს და უყვარს იგი ცნობიერად.

არის მითის უფრო ზოგადი გაგებაც; მითში ასახული სიუჟეტი უკავშირდება არა მხოლოდ ქალის, არამედ ზოგადად, ადამიანის სულის ევოლუციას; ადამიანის სულის რაობას, მის ტანჯვას სიყვარულის დაცვის პროცესში და მრავალი შეცდომის დაშვებით, საბოლოო ნეტარების მიღწევას. მაგალითად, ბეატრის ჰინკლი (ასევე იუნგიანელი ავტორი) აღნიშნავს, რომ სიყვარულის მიერ  მძინარე სულის გაღვიძება (როგორც ფსიქიკური განვითარებისა და ფსიქიკური გამოღვიძების მეტაფორა) – ის არქეტიპული მოტივია, რომელიც ხშირად მეორდება მითებში, ზღაპრებში, ხელოვნების ნაწარმოებებში და ასევე, სუბიექტურ განცდებში. ავტორის გაგებით, მითი მონანიება– გამოსყიდვის პროცესს ასახავს; მთავარი პერონაჟი (ფსიქეა) გადის ტანჯვის, თვითმკვლელობისა და აღდგომის მტკივნეულ პროცესს. აქვე ავტორი აღნიშნავს, რომ ანიმა ფსიქიკურ სტრუქტურად სიყვარულის ძალით ყალიბდება – ეროსი წარმოშობს ფსიქიკურს. ამავე დროს, ანიმას შემოქმედებითი საწყისიც უკავშირდება. „შემოქმედებით დემონს“ ავტორი მარადიული ბავშვის ღვთაებრივ ხატთან (ყრმა ამური) აიგივებს; კრეატულობის აღმოსაცენებლად ის უნდა შეერწყას ქალურ სულს (ანიმას) „ფსიქიკურ კოიტუსში“.შესაბამისად, მითი ფსიქეაზე  ეროსისა და ფსიქიკურის ურთიერთობის რიტუალს ასახავს, რომელიც მარადიულად თამაშდება როგორც ადამიანებს შორის, ასევე ერთი ადამიანის ფსიქიკის ფარგლებშიაც. ბ. ჰინკლი მიუთითებს, რომ თანამედროვე ცნობიერებისათვის ფსიქეას ისტორიის განსაკუთრებული მნიშვნელობა მკაფიოდ ასახა ჯონ კიტსის ლექსმა „ოდა ფსიქეას“. კიტსი ფსიქეას (ან ადამიანის სულს),  როგორც ახალ ან თანამედროვე  ქალღმერთს მიმართავს– 

„გონების უხილავ სიღრმეთა შორის,

მე– ქურუმსმომეცი ნება აგიგო ტაძარი.

ფლეიტის ნაცვლად ახალ აზრების

ისმოდეს ბგერა ტკივილნარევი“.

ჩვენს ეპოქაში  საკრალობა ადამიანის სულმა შეიძინა. ფსიქეა ქალია, რომელმაც მისი სულის ან პიროვნების ფორმირების პროცესში განსაცდელი გამოიარა და ახალი საკრალური სფეროს ქალღმერთად იქცა. უნდა ითქვას, რომ სხვა მითებისგან განსხვავებით, ფსიქეას მითის ინტერპრეტაცია–ინსცენირება განსაკუთრებული მნიშვნელობის მქონეა, უკავშირდება რა ის ადამიანის სულის გაგებას. შესაბამისად, მითი ე.წ. პროექციული ფსიქოლოგიური ტესტების მნიშვნელობას იძენს. და მაინც, რატომ ამოიცნო ფსიქოთერაპიამ ფსიქეას მითში მძლავრი თერაპიული პოტენციალი?  ფსიქეა–ფენიქსი არა ერთ ატრიბუტთან და სიმბოლოსთან  (გოგონა, სული, პეპელა, სუნთქვა, სიყვარული, ცეცხლი) კავშირდება, ის პოლისემანტური ხატია, მაგრამ ამ მიზეზით სხვა მითოსური ხატებისგან არ გასხვავდება. მისი უნაკალობა სხვა, რამდენიმე მიზეზიდან მომდინარეობს; ფსიქეა ქალი–გოგონაა, მაგრამ, სხვა ფემინური მითოლოგიური პერსონაჟებისგან განსვავებით, ის აქტიურია და განვითარებისადმი ღია. მითოლოგიის ფემინური პერსონაჟები, იშვიათი გამონაკლისების გარდა, მამაკაცი–პროტაგონისტების აქტივობისა და ბრძოლოს მიზნად ან ჯილდოდ არიან წარმოდგენილნი, მამაკაცი–პროტაგონისტების სახელებისგან განსხვავებით, ფსიქეას სახელი არ ითარგმნება როგორც „ჰერასთან მებრძოლი“ (ჰერაკლე), როგორც „ქალაქების მძარცველი“ (პერსევსი) და არც როგორც „ინსტიტუცია“ (თეზევსი); ფსიქეა ადამიანის სულის მეტაფორაა და მისი აქტივობა თავად სულის ბრძოლა და ევოლუციაა.

ფსიქეას, როგორც „იდეალურ“ სიმბოლოს, შეიძლება „დიდი მაკავშირებელი“ ეწოდოს; ფსიქეა ისეთ ტრადიციულ ანტიპოდებს აკავშირებს, როგორიცაა 1 სისუსტე – ძლიერება > ფსიქეა სუსტი გოგონა–პეპელაა, რომელიც მძიმე გამოცდის შემდეგ უკვდავებას მოიპოვებს, 2 ემოციური სიმშრალე – ვნება > ფსიქეა მზრუნველობის პასიური ობიექტი იყო ჯადოსნურ სასახლეში და შემდეგ კი, ორი სამყარო  მოიარა სიყვარულის ძიებაში. ფსიქეა კვდება და ამბორით ცოცხლდება,  3 სიბნელე– (სიბრმავე) – სინათლე (ხედვა) > უხილავთა შორის მოქცეული ფსიქეა, ვერავის ხედავს გარშემო და შეცნობის მიზნით, ლამპარს ანთებს, 4 სიკვდილი – სიცოცხლე > სტიქსის წრებრუნვის ანალოგიურად, ფსიქეა ჩადის ჰადესში და იქიდან უვნებელი ბრუნდება, 5) ფიზიკურ სამყარო– მეტაფიზიკური სამყარო > მოკვდავი ქალი ეზიარება მიღმიერ სამყაროს (ჰადესს) და  ბოლოს, უკვდავი ღმერთების სავანეს(ოლიმპოს). 

ავტორი: რუსუდან მირცხულავა

რედაქტირება: ნინო ტოგონიძე

SHEN ©

კარლ იუნგი მითებს ,,კაცობრიობის დიდ სიზმრებს“ და ,,კოლექტიური არაცნობიერის არქეტიპებს“ უწოდებდა. არქეტიპები აზროვნების ფუნდამენტური, უნივერსალური ფორმებია, რომლებიც ადამიანის ცნობიერებისთვის ნებისმიერ დროს არის ხელმისაწვდომი. პლანეტებსა და ასტეროიდებს სწორედ ამ პირველყოფილი ძალების შესატყვის ღვთაებათა სახელები ჰქვიათ. რომ გავიგოთ, როგორ მოქმედებენ ასტეროიდები, საჭიროა, მათთან ასოცირებული მითები განვიხილოთ.

მითის მნიშვნელობის ინტერპრეტირება რამდენიმე დონეზეა შესაძლებელი. გარეგან დონეზე, მითები ზეპირ თქმულებებს წარმოადგენენ ჩვენი წარმომავლობისა და ისტორიის შესახებ, ვინაიდან მათი გადმოცემა თაობიდან თაობაზე ხდებოდა. დამწერლობამდე და, ცხადია, ბეჭდური პრესის გამოგონებამდე, მითი და ზეპირი სწავლებები დაგროვილი ცოდნის შენახვის მთავარი საშუალება იყო. მითის განვითარებისა და ცვლილებისთვის თვალის მიდევნება ანტიკურ ისტორიულ ეპოქებთან დაკავშირებით ბევრ რამეს ხდის ფარდას. კულტურაში მიმდინარე ზრდისა და ცვლილებათა პერიოდების გამო, ერთი და იმავე მითის სხვადასხვა ვერსია გვხვდება. მართალია, მკვლევრები ჩაიკარგნენ უსასრულო დებატებში, თუ მითის რომელი ვერსიაა სარწმუნო, მაგრამ ფაქტია, რომ, ხშირ შემთხვევაში, ყველა თქმულება ჭეშმარიტია და არც ერთი არის ექსკლუზიური.

იმ მითის განვითარების პროცესი, რომელიც მოცემული ეპოქის მიმდინარე მოვლენებს ეხმიანება, გვაჩვენებს, რომ ამ მითის ყოველი ხელახალი მოყოლა კაცობრიობის ცნობიერების პროგრესულ განვითარებას ასახავს დროის შესაბამის მონაკვეთებში. ღვთაებათა განვითარებადი ბუნების კრიტიკული ცვლილებები ადამიანური პოტენციალის გამოხატვის მნიშვნელოვან განვითარებაზე მეტყველებს. ასე, მაგალითად, ერთ–ერთ თხზულებაში, აღწერილია ქალღმერთი პალას ათენას სიბრძნე, რომელიც მამამისის, იუპიტერის გვირგვინის ჩაკრადან აღმოცენდება. ეს მითი გვიამბობს, რომ ფემინური პრინციპის გამოხატვა, იმხანად, ცვლილებას განიცდიდა: თუ ნაყოფიერების ქალღმერთის ღვთაებრივი შემოქმედებითი ენერგია მხოლოდ გენიტალიების საშუალებით ვლინდებოდა და პროკრეაციული ფუნქცია ჰქონდა, ახლა ფემინური ენერგიის გამოხატვა თავის მეშვეობითაც ხდებოდა. ამ ცვლილებამ განხორციელება ჰპოვა ფემინური ენერგიის ახალ შესაძლებლობაში, რომელიც შემოქმედებითი ინტელექტის გამოხატვასა და იდეათა დაბადებაში მდგომარეობს.

მითის დამახინჯება

ისტორიულად, რადგანაც მითოლოგიური ღვთაებები ყოველი მომდევნო პოლიტიკური ან რელიგიური დინასტიის ყალიბს ერგებოდნენ, ისინი შესაბამისადვე იცვლებოდნენ და შესაბამასიდავე იყვნენ წარმოჩენილნი კაცობრიობის თვალში. მათი ადრეული მახასიათებლები ან დავიწყებას ეძლეოდა, ან კი განზრახ ხდებოდა მათი უგულვებელყოფა, მით უფრო, თუ იმჟამინდელი წესრიგისთვის რაიმე საფრთხეს წარმოადგენდნენ. ერთია, როცა არქეტიპული ენერგია ნორმალური ევოლუციური განვითარების ჭრილში განიცდის ცვლილებას, მაგრამ სულ სხვაა, როცა ცვლილებას კონიუნქტურის დამახინჯება განსაზღვრავს. ამგვარი დამახინჯების მაგალითს წარმოადგენს კუროს პრეცესიული ეპოქიდან ვერძისაზე ტრანზიცია. ამ პერიოდში, მთვარეზე დაფუძნებული (მთვარე კუროშია გამოხატული) მატრიარქალური, სასოფლო–სამეურნეო საზოგადოებები მზეზე დაფუძნებული (მზე ვერძშია გამოხატული) პატრიარქალური და მომთაბარე საზოგადოებებით ჩანაცვლდა. დედამიწის ქალღმერთის დომინაციამ ცის ღმერთის დომინაციას დაუთმო გზა. ქალღმერთთა ძალაუფლების შემცირების კვალდაკვალ, მათი ფუნქციებიცა და აქტივობებიც შემცირდა. როცა ქრისტეშობამდე დაახლოებით 1100 წელს ოლიმპოს მითოლოგია აღმოცენდა და იუპეტერი ზეციური სამყაროს უზენაეს ღმერთად მოგვევლინა, ქალღმერთები უწინდელი დიდების მკრთალ აჩრდილებად იქცნენ. ბევრ შემთხვევაში, მათი როლები მათი საწყისი ბუნების საპირისპიროდ იქნა განსაზღვრული. მაგალითად, ანტიკური შუმერის ქალწულმა ქურუმებმა, რომლებიც რიტუალურ სექსუალობას რელიგიური ღვთისმოსაობის სახით ასხამდნენ ხორცს, პატრიარქალური კულტურის მეშვეობით მუტაცია განიცადეს, რომაულ ვესტალ ქალწულებად იქცნენ და ქორწინებისგან თავშეკავების აღთქმა დადეს.

სამწუხაროდ, ფემინური ღვთაებების ეს დამახინჯებული იმიჯები თანამედროვე ფსიქიკაში ჩაიბეჭდა. შესაბამისად, თავდაპირველი არქეტიპის გამოხატვა დაითრგუნა და დამახინჯდა. ამ პათოლოგიამ თავი იჩინა ფრუსტრაციაში, უბედურებასა და დაავადებებში, რომლებიც თანამედროვე ფსიქიკაში არსებობს, განსაკუთრებით, როცა საქმე ფემინურ ბუნებას ეხება. მაგალითად, ასტეროიდი ვესტა პიროვნებაში, შესაძლოა, სექსუალური შიშის, გულგრილობის და გაუცხოების სახით გამოვლინდეს. ეს შიში ახსნადია, როცა აღმოვაჩენთ, რომ ერთი პერიოდი, ტაძრის ქალწულ ქურუმებს ეკრძალებოდათ სექსუალური მისწრაფებები, აღთქმის დარღვევის შემთხვევაში კი მათ ცოცხლად მარხავდნენ.

მართალია, თავდაპირველი ქალღმერთის ბუნების ადრეული ვერსიები ღრმადაა ჩაფლული ისტორიული მიწის ფენებში და, ასე თუ ისე, მიუწვდომელია ცნობიერი გონებისთვის, ისინი მაინც აგრძელებენ არსებობას კოლექტიურ არაცნობიერში.

„არაცნობიერი, შეიძლება, ითქვას, ორ შრეს აერთიანებს: პიროვნულსა და კოლექტიურს. პიროვნული შრე ბავშვობის პირველ მოგონებებში სრულდება, მაგრამ კოლექტიური შრე მოიცავს ბავშვობამდელ პერიოდს, სხვა სიტყვებით – წინაპართა ცხოვრების ნარჩენებს. მაშინ, როცა პიროვნული არაცნობიერის მოგონება–ხატები ერთგვარად შევსებულია იმის გამო, რომ ისინი ინდივიდის მიერ პიროვნულად განცდილ იმიჯებს წარმოადგენს, კოლექტიური არაცნობიერის არქეტიპები არაა შევსებული, ვინაიდან ეს ფორმები არ არის პიროვნულად განცდილი. მეორე მხრივ, როცა ფსიქიკური ენერგიის რეგრესს აქვს ადგილი, – თვით ადრეული ბავშვობის მიღმა რომ მიდის და წინაპართა ცხოვრების მემკვიდრეობაში იჭრება, – მაშინ მითოლოგიური იმიჯები ცოცხლდებიან: სწორედ ისინი წარმოადგენენ არქეტიპებს.“

ეს იმას როდი ნიშნავს, რომ იმას ვუბრუნდებით, რაც იყო. რეგრესი არა მხოლოდ შეუძლებელი, არამედ არასასურველიცაა. მიუხედავად ამისა, არქეტიპული იმიჯის სუფთა ან საწყისი არსის მკაფიო დანახვას შეუძლია, გამოაცოცხლოს მიმდინარე ტრანსფორმაციული პროცესის სულიერი მუშაობა ამ ტრანზიტულ ხანაში.

მითის ფუნქცია თერაპევტულ პროცესში

მითის უფრო ღრმა ან ,,საიდუმლო“ მნიშვნელობის ძიება არქეტიპულ მოდელთა დინამიკის ილუსტრირებას წარმოადგენს – მოდელებისა, რომლებიც არაცნობიერად მართავენ ადამიანთა ცხოვრების დრამებს. მითები ცხოვრების ფუნდამენტურ სცენარებს განასახიერებენ, რომლებიც საკუთარ თავს გამოხატავენ და სწორედ ამ გზით არიან კაცობრიობისთვის ხელმისაწვდომნი. რამდენადაც ინდივიდები ამ მითებს სიცოცხლეში ახორციელებენ, მათ არქეტიპთა არაცნობიერი ენერგიები ინდივიდთა ცნობიერებამდე მიჰყავთ. იუნგი ამ პროცესს ინდივიდუაციად მოიხსენიებდა, ხოლო ძველ ხალხში ის ,,ინციაციის“ სახელით იყო ცნობილი. აქედან გამომდინარე, ნატალურ რუკაში არსებული პლანეტარული თემების ცოდნით მიღებული ინფორმაცია ინდივიდის პიროვნული მითოლოგიის შესახებ ამ ინდივიდს დაეხმარება, უფრო ცნობიერად გაიროს საკუთარი ბედისწერის გზა.

მაგალითად, ცერერას მითში მოთხრობილია მისი ქალიშვილის, პერსეფონეს დაკარგვისა და შემდგომ ამ უკანასკნელის პლუტონთან ნაწილობრივი გაზიარების შესახებ. ამდენად, ცერერა–პლუტონის ასპექტები პიროვნულ რუკაში ხშირად ცხოვრების იმ გაკვეთილებს მიუთითებს, რომელიც შვილების დაკარგვასა და მათ სხვებთან გაზიარებას უკავშირდება. პროგრესის ტრანზიტის მეშვეობით ამ თემის გააქტიურება, შესაძლოა, ბავშვის მეურვეობასთან დაკავშირებულ გადაწყვეტილებებს მიგვანიშნებდეს. აქ, ჩვენ ვხედავთ, რომ ამ მითის კრიტიკული მომენტი შეესატყვისება ინდივიდის ცხოვრების იმ მომენტებს, რომლებიც საჭიროს ხდის გადაწყვეტილების მიღებასა თუ მოქმედების დაწყებას.

მიუხედავად ამისა, ხშირ შემთხვევებში, ინდივიდმა, შესაძლოა, ფიქსირება განიცადოს მითოლოგიური პროცესის კონკრეტულ მომენტზე და ქცევის ჩვეული მოდელების გამეორებას მიჰყოს ხელი, რომლებიც უარყოფითი ან არაპროდუქტიულია. ყოველ ჯერზე, როცა ცნობიერი გადაწყვეტილებისთვის გვერდის ავლა ხდება, ინსტინქტური არაცნობიერი მოდელები ღრმავდება. ,,გარდაქმნის ციკლების“ ავტორის, ალექსანდერ რუპერტის სიტყვებით, ,,ის, რაც ბავშვობაში უბრალო ჩვევა იყო, მოგვიანებით მახედ იქცევა, ბოლოს კი საფლავად.“

მაგალითად, შეგვიძლია, დავაკვირდეთ ფემინურობის განვითარებას პარტნიორის ან მეუღლის როლში. საწყისი ფაზაზე ‘ლილითმა’ (მცირე ფემინურმა ასტეროიდმა) ურთიერთობა წამოიწყო, შეეჩხა პრობლემებს და დატოვა ეს ურთიერთობა. შუამავალ ფაზაში ‘იუნონამაც’ წამოიწყო ურთიერთობა, ისისც წააწყდა პრობლემებს, მაგრამ გააგრძელა ურთიერთობაში ყოფნა. სრულყოფილი ფაზაში კი ‘ფსიქემაც’ დაიწყო ურთიერთობა მაგრამ ტრანსფორმაციული პროცესის მეშვეობით, სრულქმნა სულიერი კავშირის ფორმა. ხშირად, ბლოკი ამ პროცესში, ‘ლილითის’ სტადიაზე ხდება. ამ ფაზაში, ურთიერთობის კონფლიქტებთან გამკლავებას ინდივიდი გაქცევით არიდებს თავს. ამგვარი თავის ამრიდებლური ქცევა ხელს უშლის მოძრაობას, შემდგომი ეტაპების გავლასა და საბოლოო გამოხატულების პოვნას ფსიქეას ფაზაში.

ამდენად, მითოლოგიის ცოდნით, თერაპევტს, ასტროლოგსა თუ კონსულტანტს შეუძლია არქეტიპული ფიქსაციების ამოცნობა და განთავისუფლებისკენ მიმავალი გზის გამონახვა. თუ თერაპევტი გზამკვლევად პლანეტარულ მითებს გამოიყენებს, ის შეძლებს კლიენტის ბლოკთა ბუნების აღმოჩენას, განკურნვის პროცესის ხელშეწყობასა და ამ პროცესის მიყვანას მის ბუნებრივ და ჰარმონიულ ფინალამდე. აქედან გამომდინარე, პირადი ნატალური რუკა უზრუნველყოფს დიაგნოზს, მითსა და განკურნებას.

ბოლო ოთხი–ხუთი ათასი წლის განმავლობაში, ქალღმერთის ძალაუფლება ღრმა ძილის მდგომარეობაშია. ასტეროიდების აღმოჩენასთან ერთად, ფემინური ენერგია, სულ მცირე, გააქტიურდა და გამონთავისუფლდა ჩვენს ცნობიერში. ასტეროიდების შესწავლით, მათთან მუშაობის გზით და ჭეშმარიტი არქეტიპული სახე–ხატების აღდგენით, ასტროლოგებს შეუძლიათ, დაეხმარონ კაცობრიობას ორივე სქესში არსებული ფემინური და მასკულინური პრინციპების შინაგანი ბალანსის აღდგენაში.         

ისტორიულად, კოსმოსურ სივრცეში პლანეტარული სხეულების აღმოჩენა, მათთვის სახელების მიცემა და მათი იდენტიფიცირება ადამიანის ცნობიერების ევოლუციურ ნახტომებსა და თანამდევ კულტურულ ცვლილებებს ემთხვევა. მაგალითად, 1781 წელს ურანის – თანასწორობისა და თავისუფლების პლანეტის – აღმოჩენამდე სულ ცოტა ხნით ადრე, კაცობრიობა ამერიკისა და საფრანგეთის რევოლუციების მომსწრე გახდა. როცა 1846-ში მისტიციზმისა და ილუზიის პლანეტა ნეპტუნი აღმოაჩინეს, აღმოცენება იწყო ისეთმა იდეალისტურმა მოძრაობებმა, როგორიცაა ტრანსცენდენტალიზმი და სპირიტუალიზმი. 1930 წელს, მასობრივი ტრანსფორმაციის პლანეტის, პლუტონის იდენტიფიცირების კვალდაკვალ, კოლექტიური კეთილდღეობის განცდის გაჩენამ და ბირთვული ეპოქის ჩასახვამ კაცობრიობა სიკვდილ–სიცოცხლის არჩევანის პირისპირ დააყენა. ყოველი ახალი ციური სხეულის აღმოჩენა მოასწავებდა, რომ კაცობრიობა მზად იყო შესაბამისი პლანეტისთვის დამახასიათებელი არქეტიპული პრინციპის აქტივირებისა და ინტეგრირებისთვის. 

ასტეროიდები – დიდწილად მარსისა და იუპიტერის ორბიტებს შორის განთავსებული ციური სხეულების სარტყელი – 1800-იანების დასაწყისში აღმოაჩინეს. პირველ ოთხ იდენტიფიცირებულ ასტეროიდს სახელები დიდ ანტიკურ ქალღმერთთა საპატივცემულოდ დაარქვეს: ცერერა, პალას ათენა, იუნონა და ვესტა. მითოლოგიური თვალსაზრისით, ეს ქალღმერთები რანგით ღმერთებს, იუპიტერს, ნეპტუნსა და პლუტონს უტოლდებოდნენ. ვესტა, ცერერა და იუნონა იუპიტერის, ნეპტუნისა და პლუტონის დები იყვნენ, დაბადებულნი ტიტანი ღმერთი სატურნისა (კრონოსი) და რეას კავშირის შედეგად. ახალი ცის ღმერთის, იუპიტერის საყვარელი ქალიშვილი პალას ათენა კი იუპიტერმავე ჩასახა და იუპიტერისვე თავიდან დაიბადა. სიმბოლურად, ეს ოთხი ასტეროიდი არქეტიპული ფემინური პრინციპის ასპექტებს წარმოადგენს, რომლებიც დღეს მასობრივ ცნობიერებაში იჩენენ თავს (არქეტიპი აზროვნების უნივერსალური ფორმაა, პროტოტიპი, პირველყოფილი ხატი, რომელსაც ღრმად აქვს ფესვი გადგმული ადამიანთა კოლექტიურ ფსიქიკაში).

ასტეროიდებამდე, ფემინურობას ნატალურ რუკაში მხოლოდ მთვარე და ვენერა გამოხატავდნენ. სოციალურად მისაღები როლები ქალებისთვის იყო მთვარე, როგორც დედა, და ვენერა, როგორც პარტნიორი. ამ ინტერპრეტაციამ შეცვლა მე-19 საუკუნეში დაიწყო, ქალის სახელებიანი ოთხი ასტეროიდის აღმოჩენისა და ქალთა მოძრაობის აღმოცენებასთან ერთად, რომელსაც სიუზან ბ. ენთონი და ელიზაბეთ ქეიდი სტენტონი ედგნენ სათავეში, და რომელიც საზოგადოებრივ ცხოვრებაში ქალების ჩართულობის გაზრდას ისახავდა მიზნად. მაგრამ ამ ძალისხმევას ნაყოფი 1970-იანების დასაწყისამდე არ გამოუღია; ეს პერიოდი ელინორ ბაქის მიერ ასტეროიდთა პირველი ეფემერიდების გამოქვეყნებას ემთხვევა. იმ მომენტისთვის, ფემინური გამოხატულების ახალი ასპექტები სრულად შეჭრილიყო კაცობრიობის ცნობიერებაში. ქალებში ჩაისახა შემოქმედებისა და ინტელექტის იმგვარი შესაძლებლობები, რომელიც ცდებოდა დედისა და ცოლის ტრადიციულ როლებს. შედეგად, საზოგადოება მოწმე გახდა ქალების ფართო ინტეგრირებისა ისეთ დარგებში, როგორიცაა პოლიტიკა, ხელოვნება, განათლება, სპორტი და სხვა პროფესიული კარიერები. ეს, აგრეთვე, იყო პერიოდი, როცა ხელახლა აღმოაჩინეს ქალების ისტორია და ქალთა სპირიტუალობაში ქალღმერთი გააცოცხლეს.

ცერერა, პალას ათენა, იუნონა და ვესტა მიძინებული ფემინურობის ამ ახალ ხმებს განასახიერებენ – ხმებს, რომლებიც ბოლო დროს გააქტიურდნენ და დღეს ძალაუფლებას, აღიარებას, სამართლიანობასა და თანასწორობას ითხოვენ ჩვენს საზოგადოებაში.

მნიშვნელოვანია, ხაზი გავუსვათ, რომ ეს ფენომენი მარტო ქალებით არ შემოიფარგლება. ფემინური გამოხატულების ახალ ასპექტთა გამოღვიძებას თანაბრად მძლავრი გავლენა აქვს კაცებზეც. თუ ქალები თავიანთ ტრადიციულ როლთა გამოვლინებებს ცვლიან, კაცები რეაგირების ახალ მოდელებს იმუმაშავებენ ტრანსფორმირებული ქალებისთვის. ძველი მოდელები დღეს უკვე აღარაა მისაღები და კაცებს მოლოდინებისა და როლების ახალი კომპლექტები მოეთხოვებათ.

წარსულში, თავიანთივე ემოციის, ზრუნვისა და მგრძნობიარობის ფემინური თვისებების პროეცირებას კაცები ქალებზე ახდენდნენ. ასტეროიდების სახით წარმოდგენილი ფემინური ცენტრების ბოლოდროინდელი აქტივაციის კვალდაკვალ, კაცები ერთგვარ წნეხსა და წახალისებას განიცდიან, რომ თავადაც ,,ფლობდნენ“ ამ თვისებებს და ივითარებდნენ მათ. შესაბამისად, კაცების სულ უფრო მზარდი ოდენობა უარს ამბობს ,,მაჩოს“ სტერეოტიპულ იმიჯზე და აღიარებს და გამოხატავს თავის ინტუიციურ და მგრძნობიარე მე–ს. დღეს,

ეს საკითხი მდედრობითისა და მამრობითის ჩარჩოს სცდება. ფემინურობის აღორძინება ცნობიერების გაფართოების ზოგადი მოძრაობის საძირკვლად იქცა, რომელიც ადამიანის ტვინშია ასახული. ფსიქოლოგთა თანახმად, ჩვენს ტვინს მარცხენა და მარჯვენა ნახევარსფეროების ფუნქციები გააჩნია. მარცხენა ნახევარსფერო ინფორმაციის სტრუქტურირებასა და ორგანიზებას წრფივი კონცეპტუალური ათვლის სისტემის ფარგლებში ახდენს. ეს რაციონალური ლოგიკური აქტივობა მასკულინური ან იან პოლუსია და ყველაზე მეტად თავს იჩენს თანამედროვეობის ანალიტიკურ, ტექნოლოგიურ ინტელექტუალიზმში. მეორე მხრივ, მარჯვენა ნახევარსფერო უკავშირდება და ამუშავებს მიზეზ–შედეგობრივ მიმართებებს მოკლებულ, გამოცდილებაზე დაფუძნებულ ინფორმაციას. მას ტვინის ინტუიციურ, არტისტულ და ფარდობით ნახევარსფეროდ მოიხსენიებენ – ფემინურ ან ინ პოლუსად.

ასტეროიდები თავიანთი მითოლოგიური სახელწოდებებით გამოხატულ ფემინურ არქეტიპს შეესაბამებიან. არსებითად, ფემინურობა უკავშირდება სამყაროს ყოვლისმომცველ ძალას, რომელიც არის მიმღები, ნაყოფის მატარებელი და სიცოცხლის მიმცემი. გლობალურ დონეზე, ასტეროიდების აღმოჩენა იმ სამშობიარო ტკივილებს ეხმიანება, რომელსაც კაცობრიობა განიცდის ახლა, როცა მერწყულის ეპოქას ვუახლოვდებით.

ასტეროიდები და პლანეტარული ტრანსფორმაცია

მერწყული ჯგუფური აზროვნების და პლანეტარული ცნობიერების ნიშანია. ამჟამად, ჩვენ ვართ პერიოდში, რომელსაც ასტროლოგები ,,ეპოქალურ ტრანზიციას“ უწოდებენ. ეს ტრანზიცია თევზებისა და მერწყულის ეპოქებს შორის ინტენსიური ტრანსოფრმაციის ხანაა. ამ ფაზის დროს, 2200-წლიანი ციკლის ენერგიას მომავალი ეპოქის ენერგია ანაცვლებს. უკეთ რომ გავიგოთ, როგორ მოქმედებს ეს ტრანსფორმაცია, წარმოვიდგინოთ, რომ ენერგია, რომელიც ისტორიის ჩვენეულ გამოცდილებას ქმნის, მოგზაურობს ტალღაში, რომელსაც ჩვენ დროს ვუწოდებთ. მსგავს ტრანზიტულ პერიოდებში, ტალღის ამპლიტუდასა და სიხშირეში ცვლილება ხდება (იხ. სურათი 1-1). ზუსტად ისე, როგორც ოკეანეს აქვს ტალღების ციკლური რიტმი, ასეთივე ციკლები აქვს ისტორიასაც. როგორც ოკეანის გარკვეული ოდენობის ტალღები განსაკუთრებით დიდები არიან, ასევეა ისტორიაშიც: მის გარკვეულ მონაკვეთებში, ჩვენ ცვლილების ,,ექსტრა დიდ“ ტალღას ვიღებთ, რაც კვანტური ნახტომის სახელითაა ცნობილი. ინტენსივობის ამგვარ ცვლილებას საზოგადოება წნევის, დაძაბულობისა და ცვლილების ტემპის მატების სახით განიცდის იქამდე, ვიდრე საკმარისი ენერგია არ წარმოიშობა, რომ ცნობიერებაშიც მოხდეს კვანტური ნახტომის პროვოცირება.    

ეს ფენომენი მნიშვნელოვან ცვლილებებს იწვევს ჩვენს საზოგადოებრივ წესრიგში და ახალ კულტურულ გამოცდილებებს უკაფავს გზას. არა მხოლოდ ასტროლოგები, არამედ ფილოსოფოსებიცა და ადამიანური პოტენციალის თეორეტიკოსებიც თვლიან, რომ კაცობრიობის ცნობიერება კვანტური ნახტომის ზღვარზეა. მაგალითად, კომპიუტერი (რომელსაც მერწყული მართავს) ინფორმაციულ აფეთქებას მოასწავებს, რაც ფიზიკურად მოქმედებს ადამიანის ტვინის ინფომრაციის გადამამუშავებელ შესაძლებლობაზე. აქამდე, ადამიანები ალბათ ტვინის უჯრედთა სადღაც 13%-ს იყენებდნენ აქტიურად. ამ ინფორმაციული აფეთქების კვალდაკვალ, ზოგი ადამიანი ინფორმაციის გადამუშავებას იმ სიჩქარით იწყებს, რაც მნიშვნელოვნად აღემატება ტვინის ამჟამინდელ შესაძლებლობებს. ისინი ახალ ცენტრებს ,,აღვიძებენ,“ ეს კი, თავის მხრივ, ელექტროქიმიურ დონეზე, აზროვნების იმგვარ ნეირონულ სტრუქტურებს ქმნის, რომლებიც ზრდის ტვინის ფსიქიკური ინფორმირებულობის უნარებს. ეს ცვლილებები და ტვინში მოქმედი ახალი ცენტრები შეესატყვისება ადამიანის ცნობიერებაში ასტეროიდების აღმოცენებას.

ჩვენ გლობალური ტრანსფორმაციის ისტორიულ ეპოქაში ვცხოვრობთ. რაც უფრო ვუახლოვდებით მერწყულის ხანას, კაცობრიობა, როგორც მთლიანი, მით მეტად განიცდის შესაძლებლობას, ხელახლა დაიბადოს კოლექტიურ ცნობიერში. ამ პერიოდში, ჩვენ შევძლებთ, გავაცნობიეროთ მერწყულის ძმობის, დობისა და პლანეტარული ოჯახის იდეალები ასევე მერწყულისეული დაბნეულობა, რომელიც თან ახლავს ანარქიას, ქაოსსა და თავზეხელაღებულ გაქცევას ახლისაკენ ძველის გონივრული ინტეგრაციის გარეშე; მოჭარბებული აქცენტი ინდივიდუალობაზე, რომელიც უარყოფს სხვებთან კავშირს.

ემოციური ტრანსფორმაციული კრიზისები ცვლიან ჩვენს ფსიქოსპირიტუალურ ვიბრაციებს ისე, რომ შესაძლებელი ხდება, ჩვენი ინდივიდუალური ინტენსივობა ჰარმონიაში მოვიყვანოთ სპირიტუალურ ბირთვთან, რომელიც მთელ სამყაროსთან რეზონირებს. ცერერას, პალას ათენას, იუნონასა და ვესტას პოზიციები ჩვენს ნატალურ რუკებში ასახავს ჩვენს პირად გზას, რითიც ამ ცვლილებებზე შეგვიძლია, ვიმოქმედოთ.ჩვენ ისტორიის ტრანზიტულ სტადიაზე ვართ. ასტროლოგებს კი ასტეროიდები იმიტომ სჭირდებათ, რომ ტრადიციული პლანეტები უბრალოდ ვერ ხსნიან ამ ახლად წარმოქმნილ საკითხებს. მიზეზი მარტივია: ეს საკითხები ზედმეტად ახალია (მართალია ისიც, რომ წარსულში, ცალკეულ ინდივიდებს, შეზღუდულ დონეზე, გამოუვლიათ ეს საკითხები, მაგრამ არა ისეთ მასობრივ დონეზე, როგორც დღეს ხდება). სწორედ ის ფაქტი, რომ ფემინურობასა და მასკულინობას შორის არსებულ ბალანსთან დაკავშირებული საკითხები ბევრისათვის, დღეს, მნიშვნელოვანია, ამ ტრანსფორმაციას როგორც ინდივიდუალურ, ისე საზოგადოებრივ მოვლენად აქცევს.        

ასტეროიდები, როგორც პირადი ტრანსფორმაციის აგენტები

ფემინურობის პრინციპის არსის სიმბოლო მთვარეა. როგორც ფიზიკური მთვარის მოძრაობის ბუნება არის ციკლური და მისი ზრდა–კლების ფაზები მიქცევათა მიმართულებაზე აისახება, ზუსტად ასევე უკავშირდება ასტეროიდი ქალღმერთების მთავარი მოძღვრებები წასვლა–მოსვლის ციკლებს. ეს ტრანსფორმაციის ციკლის სახელითაც არის ცნობილი. ასტეროიდები არა მარტო იმ ახალ არქეტიპულ პრინციპებს უკავშირდებიან, რომლებიც ამჟამად აქტივირებულია და ინტეგრირებული ფსიქიკაში, არამედ ისინი ინდივიდთა ტრანსფორმაციულ პროცესში აქტიური აგენტების ფუნქციასაც ასრულებენ.

ასტეროიდები მოქმედებენ, როგორც მაკავშირებელი რგოლები პიროვნულ და კოლექტიურ ცნობიერს შორის. ეს კავშირი სამი სიმბოლური სისტემით არის გამოხატული: ზოდიაქოს ნიშანთა ციკლით, პლანეტარული პოზიციებით მზის სისტემაში  და თანავარსკვლავედებით.

1) პირველი ფორმა ზოდიაქოს ნიშანთა ციკლის მეშვეობით ვლინდება.

ეზოთერულ დონეზე, ეს ციკლი ასახავს ადამიანის ცნობიერების ზრდასა და განვითარებას. ეს ევოლუციური პროცესი ვერძში იწყება ინდივიდუალიზირებული ცნობიერების დაბადებით – ,,მე“-თი, როგორც დამოუკიდებელი, უნიკალური, თავისუფალი ერთეულით – და მთავრდება თევზებში ინტუიციური ცოდნით, რომ ინდივიდი უფრო დიდი მთლიანის უჯრედოვანი კომპონენტია. შუაში არსებული ნიშნები გამოხატავენ პროგრესულ სტადიებს ვერძიდან თევზებისკენ.

პირველ ხუთ პიროვნულ ნიშანში, ვერძის ჩანასახოვანი ცხოვრების ნაპერწკალი გამოიხატება კუროს ფიზიკურ სხეულში, ტყუპების მენტალურ სხეულში, კიბოს ემოციურ სხეულში და სრულყოფილ ფორმას აღწევს ლომის შემოქმედებით ექსპრესიულობასა და რეპროდუქციულ ძალაში. ბოლო ოთხი კოლექტიური ნიშანი – მშვილდოსანი, თხის რქა, მერწყული და თევზები – ასახავენ ინდივიდის ფუნქციონირებას უფრო ფართო საზოგადოებრივ კონტექსტში. მშვილდოსანი უზრუნველყოფს წვდომას კოლექტიურ ცოდნასთან, თხის რქა – კოლექტიურ სტრუქტურებში მონაწილეობასთან, მერწყული – კოლექტიურ იდეალებსა და ხედვებთან, ხოლო თევზები – თანაგრძნობასა და ემპათიასთან, რაც ერთიანობის განცდიდან წარმოიქმნება.    

შუა ნიშნები – ქალწული, სასწორი და მორიელი – ტრანსფორმაციული პროცესის ტრანზიტულ ნიშნებს წარმოადგენენ, პროცესისას, რომელსაც ინდივიდი ინდივიდუალიზირებული ცნობიერებიდან (ვერძი–ლომი) კოლექტიურ ცნობიერში (მშვილდოსანი–თევზები) გადაჰყავს.

ქალწულში, განვითარებადი ერთეული სრულყოფილებასა და ინტეგრირებულობას პოულობს ისე, რომ შეუძლია, პარტნიორობის ნიშანში, სასწორში, შევიდეს, როგორც მთელი და სრულქმნილი ინდივიდი. სასწორში, პიროვნებას პირველად ეძლევა სხვა ადამიანის ცნობიერება. კომუნიკაცია, რომელიც მდგრად ინტერაქციას იწვევს, ქმნის საფუძველს ბოლო სახეცვლილებისა მორიელში, სადაც ,,მე“-ს პიროვნული შეგრძნება კვდება და ერთბაშად იძირება, ერწყმის და ეზავება სხვა ადამიანს. ,,მე“-ს ერთობა ,,ჩვენ“-თან იქცევა ხიდად მშვილოდსნით სიმბოლიზირებული კოლექტიური ცნობიერებისკენ (იხ. სურათი 1-2). 

ასტერეოიდებს – ცერერას, პალას ათენას, იუნონასა და ვესტას – ძლიერი მმართველი ასოციაციები აქვთ ქალწულის, სასწორისა და მორიელის ტრანზიტულ ნიშნებთან. აქედან გამომდინარე, შეგვიძლია, დავუშვათ, რომ ისინი აქტიური აგენტების სახით მოქმედებენ ამ ნიშნებში, რომლებიც, თავის მხრივ, ხელს უწყობენ ტრანზიციას ინდივიდუალურიდან კოლექტიურ ცნობიერამდე. 

2) ადამიანური გამოვლინების მეორე სიმბოლური ფორმა მზის სისტემის პლანეტების საშუალებით იჩენს თავს.

მზე, მერკური, ვენერა, მთვარე და მარსი პიროვნულ პლანეტებად არიან მიჩნეულნი, ვინაიდან ისინი იდენტობის, ინტელექტის, ღირებულებების, ემოციებისა და სწრაფვების პიროვნულ ასპექტებს მართავენ. იუპიტერი და სატურნი სოციალური პლანეტების სახით მოქმედებენ და განასახიერებენ იმ ეთიკასა და კანონებს, რომლითაც საზოგადოება ოპერირებს. ურანი, ნეპტუნი და პლუტონი გალაქტიკის უნივერსალური პლანეტები ან ელჩები არიან და ფარტომასშტაბიანი კოსმოსური ძალების მიმართ ვიბრირებენ. ასტეროიდები, მეტწილად, მარსსა და იუპიტერს შორის არსებულ სარტყელს იკავებენ, რითაც ფიზიკურ და სპირიტუალურ ხიდს ქმნიან, რომელიც პიროვნულს სოციალურსა და კოლექტიურთან აკავშირებს (იხ. სურათი 1-3). 

3) ბოლო ფორმა თანავარსკვლავედებს იყენებს, რათა ევოლუციური პროცესის გრაფიკული გამოსახულება მოახდინოს. უფრო კონკრეტულად, გველის ორი თანავასრკვლავედი – სერპენსი და ჰიდრა – ქალწულის, სასწორისა და მორიელის ასტეროიდებთან ასოცირებულ თანავასრკვლავედთა ჯგუფების თითოეულ გვერდს გასდევს გასწვრივ. გველი, რომელიც ხშირად ქალღმერთ ცერერასთან, პალას ათენასთან, იუნონასა და ვესტასთან არის ასოცირებული, დიდი ხანია, ფემინური ტრანსფორმაციული ძალის მთავარ სიმბოლოდ მიიჩნევა (იხ. სურათი 1-4). 

ამდენად, სამივე სისტემაში, – ნიშნების ციკლში, მზის სისტემის პლანეტებში და თანავარსკვლავედებში, – ასტეროიდები – ცერერა, პალას ათენა, იუნონა და ვესტა – და მათი შესაბამისი ნიშნები – ქალწული, სასწორი და მორიელი – ქმნიან ტრანსფორმაციული პროცესის სტადიებს პიროვნულიდან კოლექტიურისკენ.

დღეს, ფემინური ფსიქიკური ცენტრების გააქტიურება დიდი ოდენობის არაცნობიერი არქეტიპული მასალის გამონთავისუფლებას იწვევს როგორც კაცებში, ისე ქალებში. სამწუხაროდ, ისტორიის მანძილზე ფემინური პრინციპის დათრგუნვა გავლენას ახდენს იმაზე, თუ როგორ ხდება ამ მასალის გამონთავისუფლება. წარმოიდგინეთ სინათლის სხივი, რომელიც დალაქავებული, ჭუჭყიანი ფანჯრის მინიდან იჭრება. როცა ფანჯარაში ვიყურებით, ეს ლაქები ხელს გვიშლის, სურათი მკაფიოდ დავინახოთ. ასევეა ფემინური ბუნების ჩვენეული სურათებისა და ხატების შემთხვევაშიც. ზემოხსენებულმა დათრგუნვამ დამახინჯებული წარმოდგენები და დამოკიდებულებები შექმნა და სწორედ მათ ფილტრში ექცევა ფემინურობის სუფთა ხატსახე. ამრიგად, ფემინურობის ჩვენეულ გამოცდილებათა ინტერპრეტაცია და კონცეფციები ზუსტად ამ არამკაფიო და ბუნდოვანი დამახინჯების გზით იქმნება.     

ქვეზღურბლოვანი განპირობების გავლენის გამო, თანამედროვე კაცებსა და ქალებს ტენდენცია აქვთ, ეს დამახინჯებელი არქეტიპული ფორმები პრაქტიკაში განახორციელონ. კლასიკური იუნონა შესანიშნავი მაგალითია. ლეგენდის თანახმად, იუნონა ეჭვიანი და შურისმაძიებელი ქალია. ეს კი ქალებს ერთგვარად უბიძგებს, თავისივე სქესის წარმომადგენლები პოტენციურ საფრთხედ ან მეტოქეებად აღიქვან. ამან, ასევე, ხელი შეუწყო შეხედულებას, რომ კაცებს აქვთ საკუთარი ტერიტორიის, მესაკუთრეობისა და ფლობის განცდა ,,თავიანთი“ ქალების მიმართ, რაც, თავის მხრივ, კაცებში სხვა კაცებისადმი უნდობლობას იწვევს. იუნონა (ასევე ბერძნულ მითოლოგიაში ცნობილი როგორც ჰერა) ქალების განსაკუთრებული ქალღმერთი იყო და ქალებს შორის ქალური ურთიერთობებისა თუ სოლიდარობის გაღვივებას უწყობდა ხელს. უდავოდ ირონიულია, რომ საკუთარი სქესის წარმომადგენელთან ეს განსაკუთრებული კავშირი დამახინჯდა და ეჭვიანობის, კონკურენციისა და შურის სახე მიიღო (ამის მიზეზს მაშინ გავიგებთ, როცა იუნონას მითოლოგიას დეტალურად შევეხებით). ამ არქეტიპის ფსიქიკური ენერგია, დღეს, დამახინჯებულ მენტალურ იმიჯშია („ყალბი ღმერთი“) გამომწყვდეული. კერპის დამსხვრევას შეუძლია მასში არსებული ნამდვილი არქეტიპული ძალის გამონთავისუფლება. ერთ–ერთი გზა, რითაც ეს შეიძლება, მოხდეს, ტრანსფორმაციის პროცესის მეშვეობითაა – გამოცდილებისა, რომელსაც ახლა უფრო დეტალურად გავეცნობით.

პიროვნული ტრანსფორმაციის სამი სტადია

ნებისმიერ ტრანსოფრმაციულ პროცესში, საჭიროა გარკვეული ძალა ან მომენტი, რათა დაიძლიოს არსებული ინერცია და ევოლუციური ციკლის მომდევნო სპირალისკენ წაგვიყვანოს. როგორც სურათ 1-1-დან ჩანს, ეპოქათა ცვლილების პლანეტარული ევოლუცია ძალას ფსიქიკური ენერგიის ტალღათა ვიბრაციის ინტენსიფიკაციისგან იღებს. ანალოგიურად, პიროვნულ ტრანსფორმაციაში, ძალა ემოციათა კომპრესირებისგან მიიღება.

მოდით, ზამბარის პარალელი მოვიშველიოთ. წარმოვიდგინოთ, რომ ვქაჩავთ მას ქვემოთ იქამდე, სანამ საკმარის ძალას არ იკრებს, რომ წინ გავარდეს. ეს ინტენსიფიკაცია ან კომპრესირების მოქმედება ტრანსფორმაციული პროცესის პირველი სტადიაა და ის ასტეროიდ ვესტას მიერ არის სიმბოლიზირებული, რომლის თვითკმარი ენერგია შინაგანი სამყაროსკენ გვიხმობს. ფსიქოლოგიურ დონეზე, ვესტას ემოციათა კომპრესირების სახით განვიცდით. ეს ხშირად – განშორების, დაკარგვის, დარდის, ტკივილის, სასოწარკვეთილების, წარუმატებლობის, ფრუსტრაციისა და უარყოფის მიზეზით – ,,ძირს დაცემად“ განიცდება.

ტრანსფორმაციული პროცესის მეორე სტადია – რღვევის სტადია – ასტეროიდ პალას ათენათი არის სიმბოლიზირებული, რომელიც შემოქმედებითი ენერგიის გამოყენებას თაოსნობს. ამ ეტაპზე, ვესტას მიერ წარმოქმნილი კომპრესირებული ემოციური ენერგია გარღვევისა და შემზღუდავი სტრუქტურების ნგრევის სახეს იძენს. შედეგებმა არაერთი ფორმა შეიძლება, მიიღოს, იქნება ეს ურთიერთობის დასრულება, ოჯახის დანგრევა, სამსახურიდან წამოსვლა, რაიმე დამოკიდებულების ან ცხოვრების წესის შეცვლა თუ სხვა. ამ მომენტში, ინდივიდი თავისუფალ დინებაში მყოფი ენერგიის მოზღვავებას განიცდის, მაგრამ ამ ენერგიათა გაერთიანება არ ხდება. ცასა და მიწას შორის გამოკიდებულმა, ინდივიდმა, შესაძლოა, განიცადოს პანიკა, უმიზეზო შფოთვა ან ქაოსი. მეორე მხრივ, მას, შესაძლოა, განთავისუფლების განცდა დაეუფლოს ან სასიამოვნო მღელვარება ახალი შესაძლებლობების, ოცნებებისა და ხედვების გამო.

ტრანსფორმაციული პროცესის მესამე სტადიას განახლების სტადია ჰქვია და ასტეროიდ იუნონათია სიმბოლიზირებული, რომლის სწრაფვასაც ერთობისკენ იზოლაციიდან მონაწილეობისკენ მივყავართ. ახლა უკვე შეგვიძლია, განთავისუფლებულ ენერგიას სტრუქტურა შევუცვალოთ და გამოვიყენოთ ის ახალი ფორმების შესაქმნელად, რომლებიც ხელს შეუწყობს მნიშვნელოვან ზრდასა და უწყვეტ ექსპრესიას. ამ სტადიის დროს, ჩვენი პიროვნებათშორისი ცხოვრების ყველა ასპექტი – სამსახური, ურთიერთობები, ჯგუფები, რომლებთანაც ვასოცირდებით, საგანამანთლებლო ორგანიზაციები, რომლებშიც ვსწავლობთ – განკურნებასა და განახლებას განიცდის.

ამას ცერერამდე მივყავართ – ყველაზე დიდ და აღმოჩენილთაგან პირველ ასტეროიდამდე. ზოგი ასტრონომის მოსაზრებით, ცერერა, შესაძლოა, პლანეტის ბირთვი ყოფილიყო, სანამ ის აფეთქდებოდა და ასტეროიდებს შექმნიდა. ცერერა – დიდი დედა – მატრიცის სიმბოლოა, რომლიდანაც სხვა ასტეროიდები ოპერირებენ. ქალღმერთი ცერერა, თავისი მითოლოგიისა და ელეფსის მისტერიებში მონაწილეობით, დაბადების, სიკვდილისა და განახლების სიმბოლოა, რაც ყველა ასტეროიდის სახითაა წარმოდგენილი. ამ თვალსაზრისით, ცერერა მთელი ტრანსფორმაციული პროცესის საფუძველს უზრუნველყოფს.

როცა ინდივიდის რუკაში ასტეროიდული თემები ჭარბობს, ეს ნიშნავს, რომ ამ ინდივიდში ტრანსფორმაციული პრინციპის ძალა, სავარაუდოდ, წამყვანია. ხშირად, ასეთი ადამიანები ფართო საზოგადოებაში ერთგვარ ლოკომოტივებად გვევლინებიან და სწორედ მათი მეშვეობით ხდება ძველი, კრისტალიზებული სტრუქტურების, დამოკიდებულებებისა და ღირებულებების დანგრევა, შემდეგ კი მათი განახლება და რეგენერაცია. შესაბამისად, მათ ცხოვრებაში არაა უცხო კრიზისები, რა დროსაც ინდივიდუალობა გამოწვევას უწყობს მასობრივი ცნობიერების კარგად გაკაფულ გზას.

ის დონე, რა დონითაც ასტეროიდებით წარმოდგენილი ფსიქოლოგიური საკითხები აღიარებულია ან განცდილია ინდივიდის ცხოვრებაში, მიუთითებს იმ დონეს, რა დონეზეც ის შევა ტრანსფორმაციულ პროცესში. ამ ტრანსფორმაციათა ცნობიერი განცდა უაღრესად მნიშვნელოვანია, რადგანაც ეს პროცესი ინდივიდს საშუალებას აძლევს, ქალწული–სასწორი–მორიელის ტრანზიცია გაიაროს და ბოლო ოთხი ნიშნის კოლექტიურ ხედვაში შეადგას ფეხი. ეს უკანასკნელნი ინდივიდს ეხმარებიან, გასცდეს ცნობიერების საზღვრებს და განცალკევებულობის ილუზიის მიღმა არსებული რეალობა აღიქვას, იპოვოს ჭეშმარიტი ერთობა. ამ გზით, ინდივიდსა და მთელ კაცობრიობას გვერდიგვერდ შეუძლიათ განვითარება.

ამდენად, ასტეროიდი ქალღმერთები, პირდაპირი მნიშვნელობით, ,,ლოკომოტივები“ არიან, ისინი როგორც აგენტები ასევე სიმბოლური გასაღებებიც არიან ჩვენი ტრანსფორმაციისთვის. ისინი იმ გამოცდილებებს/კრიზისებს განასახიერებენ, რომელთაც ტვინის ფუნქციონირებაში ცვლილებების გამოწვევა შეუძლიათ და, საბოლოოდ, შეუძლიათ, ინდივიდი გახსნან უფრო კოლექტიურ ან კოსმოსურ სიხშირეებში ჩასართავად. სამყაროს ნაწილთა სახით, გარკვეული ვიბრაციული, პლანეტარული ცვლილებები ასტეროიდებისა ფემინურობის გამოღვიძების სიმბოლოსაც წარმოადგენს – გამოღვიძებისა ღრმა თვლემიდან ყოველი ჩვენგანის ფსიქიკაში, რათა პლანეტარულ ბიოსფეროში წონასწორობა დამყარდეს. ცერერა, პალას ათენა, იუნონა და ვესტა, თავიანთი ძირეული გენერაციული თვისებებით, ,,ხიდზე გადამყვანები“ არიან : ) რომელთაც კაცობრიობის თანასწორობის მერწყულისეულ იდეალამდე მივყავართ. ისინი იმ არქეტიპულ ხატებზე მიგვანიშნებენ, რომელთა გარეშეც ვერ შევძლებდით პიროვნულ ეგოსა და კოლექტიურ ცნობიერებას შორის ტრანზიციას. ერთობლივად, ეს ასტეროიდები ჯადოსნურ აგენტებს წარმოადგინენ, რომლებიც თითოეულ ჩვენთაგანს გვცვლიან. მათ ინიციაციის რიტუალების კარის გაღება შეუძლიათ – იმ გამოცდილებათა კარისა, რომლებიც, თავის მხრივ, უნივერსალური წვდომის კარებს გაგვიხსნიან.   

ავტორი: დემეტრა ჯორჯი “ასტეროიდი ქალღმერთები”

SHEN ©