ალქიმია

თუკი იუნგის „წითელი წიგნის“ სტრუქტურას გავაანალიზებთ, ცხადი ხდება მისი მსგავსება კლასიკურ ალქიმიურ „მოგზაურობასთან“. იგი იწყება ქაოსში დაცემით, საშინელი ინიციაციური სიზმრით სისხლში და ოფლში ჩაძირული სამყაროს შესახებ, და ამ ქაოსიდან ხდება გახლეჩა „დროის სულად“ და „სიღრმის სულად“, და სრულდება ურთიერთწინააღმდეგობების შეერთებით, ჯოჯოხეთისა და სამოთხის თითქმის ბლეიქისეული ქორწინებით. 

ამრიგად, ალქიმიის საკვანძო იდეა – ესაა ურთიერთწინააღმდეგობების გაერთიანების იდეა. იუნგის ყველაზე გვიანდელ ნაშრომს ასეც ეწოდება – Misterium Coniunctionis,ანუ შეერთების საიდუმლო. ამ წიგნის პირველივე სტრიქონებში იუნგს გამოჰყავს ალქიმიკოსების მთავარი იდეა: „შეერთება იმ ელემენტებისა, რომლებიც ურთიერთწინააღმდეგობრივნი არიან ერთმანეთისადმი მტრული ბუნების გამო, და იზიდავენ ერთმანეთს ერთმანეთისადმი შეყვარებულობის გამო“. 

ჩვენი ცნობიერება თავის შიგნით გაყოფილია. იუნგიანურ ფსიქოლოგიაში ჩვენ რამდენიმე ასეთი დაყოფა ვიცით, მაგალიტად: ეგო და ჩრდილი, პერსონა და ანიმა. ურთიერთწინააღმდეგობებისგან (ბინერებისგან) შედგება მთელი ჩვენი რეალობა. ჩვენ ვიცით ურთიერთწინააღმდეგობათა ყველაზე განსხვავებული ფორმები, მაგალითად, რელიგიური (ღმერთი და ეშმაკი, სული და მატერია), ესთეტიური (სილამაზე და სიმახინჯე), პოლიტიკური (მოკავშირე-მტერი). შეხედულებათა, რწმენათა და წარმოდგენათა ნებისმიერი სისტემა არსებობს ორ (უფრო იშვიათად ოთხ) საბაზისო ურთიერთწინააღმდეგობას შორის. 

თუკი საკუთარი თავის სიღრმეში ჩახედვას ვიწყებთ, ერთმანეთის საწინააღმდეგო მრავალ იმპულსს ვპოულობთ. უფრო მეტიც – ყოველ ჩვენგანს გააჩნია საკუთარი განუმეორებელი შეგრძნება იმ მთავარი ბინერებისა, რომელსაც მე „პირველად სიმბოლურ კონფლიქტს“ ვუწოდებ. 

პირველადი სიმბოლური კონფლიქტი ყოველი ადამიანის ფსიქიკის საფუძველშია. თუმცაღა ყოველ ინდივიდუალურ შემთხვევაში ამ კონფლიქტს თავისი, ხშირად უნიკალური სიმბოლური ფორმა გააჩნია. 

როცა თვითშემეცნებაზე ვიწყებთ მუშაობას, პირველი, რასაც ვაკეთებთ, ესაა ის, რომ საკუთარ ბინერებს ხატ-სახეების ფორმას ვაძლევთ, მათ პერსონიფიკაციას ვახდენთ. მნიშვნელოვანია, არა მხოლოდ გავაცნობიეროთ ურთიერთსაწინააღმდეგო სურვილები, განწყობები, მისწრაფებები, არამედ ასევე მივცეთ ყოველ ამ საწყისს თავისი ხატ-სახეობრივი გადაწყვეტა. და აქ ყველას მხოლოდ თავისი, მხოლოდ მისთვის ღირებული ბინერი ექნება, და მხოლოდ მისთვის იქნება განგების მიერ განსაზღვრული ამ ბინერების შეერთების მისტერია. 

მაგალითად, როცა მე აქტიური წარმოსახვა დავიწყე, ჩემში გაჩნდა ორი სპონტანური ურთიერთსაწინააღმდეგო ხატ-სახე – გველი და წიწილა. გველისადმი სიმპათია მქონდა, წიწილას კი ვერ ვიტანდი. თუმცაღა, რაც არ უნდა გამეკეთებინა, გველს არ შეეძლო ამ წიწილას „შეჭმა“, პირიქით – რაც უფრო მეტად ვცდილობდი მის განადგურებას, მით უფრო ძლიერი ხდებოდა იგი. ბოლოს და ბოლოს მომიწია მეღიარებინა, რომ საჭიროა შეერთება, შერიგება, რომელიც ფრთოსანი გველისა და აბრაქსასის ხატ-სახეებში მოხდა. 

ჩემი ერთ-ერთი მოსწავლისთვის ასეთ პირვანდელ ურთიერთსაწინააღდეგო ხატ-სახეებს წარმოადგენდნენ თოლია და კიბორჩხალა. მუშაობის ფორმულა მსგავსი იყო, მაგრამ გაჩნდა თავისივე, უნიკალური ნიუანსები, დეტალები, რომელთა გადმოცემაც ერთ ლექციაში შეუძლებელია. 

ჰერმეტულ, და უფრო ჭეშმარიტ ხელოვნებაში მსგავს მოტივებს ხშირად ვხვდებით. მაგალითად, ჰესეს რომანის – „დემიანის“ გმირი მუდმივად დახტის „იდეალურ“ და „მანკიერ“ საკუთარ თავებს შორის, სანამ არ იპოვის შერიგებას აბრაქსასის სახით, რომელიც ურთიერთწინააღმდეგობათა ტრანსცენდენციას ახდენს. 

მაგრამ თუ ერთ ადამიანს შეუძლია განიცადოს ურთიერთსაწინააღმდეგო სიმბოლოთა ერთი, ხშირად ფიქსირებული ნაკრები, ალქიმიამ თავის თავში ურთიერთწინააღმდეგობათა უნიკალური კოლექცია მოაგროვა. საბოლოო ჯამში ალქიმიური ოპუსის მიზანს სწორედ თავისი ურთიერთწინააღმდეგობების შეერთება წარმოადგენდა. ამრიგად, მოდით შევხედოთ, რომელი სიმბოლოები იყო უფრო გავრცელებული ალქიმიკოსებში. იუნგის მოსწავლე ანიელა იაფფე განსაკუთრებულად უსვავდა ხაზს, რომ იუნგს კვლევისთვის არა იმდენად ცალკეული ალქიმიკოსების აზრი აინტერესებდა, არამედ მათი აღწერებისა და ხატ-სახეების ამოუწურავი მრავალფეროვნება, რომლებიც იმდენადვე განსხვავდებოდნენ, რამდენადაც კავშირში იყვნენ ერთმანეთთან. 

ამრიგად, განვიხილოთ ალქიმიკოსთა ყველაზე პოპულარული ბინერები:

პირველ რიგში ესაა მზე და მთვარე. მზის და მთვარის სიმბოლოები მიანიშნებდნენ კონიუნქციის არქეტიპულ, ან წმინდად სულიერ ასპექტებზე. ეს ერთდროულად კონიუნქციის ყველაზე გავრცელებული და ყველაზე რთული დონეა. მზე და მთვარე, როგორც ციური სხეულები, შეესაბამებიან ურთიერთწინააღმდეგობათა სულიერ ანუ მეტაფიზიკურ დონეებს, როგორც მამაკაცურის და ქალურის არქეტიპული სიმბოლოები, ამიტომ აქ შეიძლება ითქვას, რომ საქმე ეხება ქალურ და მატერიალურ ბუნებასთან შერწყმას, რაც შუა საუკუნეების კულტურისთვის განსაკუთრებულად აქტუალური გახლდათ. 

როგორც წესი, ეს ხატ-სახეები სურათის ზედა კუთხეებშია განლაგებული, რაც სიმბოლოა იმისა, რომ ისინი თავიანთ გავლენას თითქოს გარედან ანხორციელებენ, წარმოადგენენ რა ამ პროცესის მმართველ არქეტიპულ პრინციპებს. თუმცაღა გვხვდება გამოსახულებები, სადაც ეს სიმბოლოები წარმოდგენილია ქვედა ნაწილში, არქეტიპული საფუძვლის, ნიადაგის სახით, რომელზეც ხდება დიდი ქმედება. 

წარმოგიდგენთ ასეთი კონიუნქციის რამდენიმე მკაფიო ხატ-სახეს:

მეორე გამოსახულება საინტერესოა იმით, რომ არქეტიპული ან ასტრალური ხატ-სახე ორმაგდება. ანუ არქეტიპი წარმოადგენს რაღაც გარეგანს ფსიქიკასთან მიმართებაში, და ამავდროულად წარმოადგენს არქეტიპულ საფუძველს აქტუალური პრინციპებისთვის. თუ მზეს და მთვარეს განვიხილავთ, როგორც ღვთაებრივ და არქეტიპულ ძალებს, მაშინ ცხადი ხდება, რომ ალქიმიკოსისთვის ღვთაებრივი ერთდროულად წარმოადგენდა გარეგნულსაც, იმას, რაც მის გარშემოა, და იმასაც, რისგანაც შიგნით ამოიზრდება ინდივიდუალობის იდენტურობა. სხვა სიტყვებით, არა „გარეთ ან შიგნით“, არამედ იქაც და აქაც. 

შემდეგი ძალიან გავრცელებული ხატ-სახე ალქიმიაში – ესაა მეფისა და დედოფლის ალქიმიური ქორწინების ხატ-სახე. განსხვავებით მზისა და მთვარისგან, მეფისა და დედოფლის ხატ-სახეები უფრო „ადამიანურები“ არიან და მიანიშნებენ იმაზე, რომ ურთიერთწინააღმდეგობათა შეერთების პროცესი ცნობიერებასთან უფრო ახლოს მოვიდა. მოკლედ, პრაქტიკაში ასტრალური და ანთროპული ხატ-სახეები ხშირად ერთმანეთის დუბლირებას და ჩანაცვლებას ახდენენ. 

მინდა თქვენი ყურადღება მივაპყრო ამ შესანიშნავ ჰერმეტულ ილუსტრაციას, რომელშიც მეფე და დედოფალი ემზადებიან რა შერწყმისთვის, „გაორმაგებულები“ აღმოჩნდებიან, ანუ ყოველ მათგანს გააჩნია თავისი ქტონური ექვივალენტი ცხოველთა სამეფოში ქათმის ფეხების სახით. სხვა სიტყვებით, ტრანსფორმაციის პროცესი ყველა დონეს ეხება – ყველაზე მაღალიდან ყველაზე ინსტინქტურამდე, და განსხვავებით ქრისტიანული რელიგიური განწყობისგან, რომელიც პირობითად რომ ვთქვათ „მაღალის და სულის“ იდეალს ქადაგებს, ალქიმიკოსი როგორც წესი თავისი ოპუსის მიზანს ცენტრში ათავსებს. 

ურთიერთწინააღმდეგობათა შეერთების მესამე მეტაფორას ურთიერთსაპირისპირო ცხოველების ხატსახეები წარმოადგენენ. ერთ-ერთი ასეთი ურთიერთდაპირისპირებაა – ლომი და მარტორქა. ხშირად შეგვიძლია ვნახოთ ფრთიანი და უფრთო ცხოველი – მაგალითად ორი ფრინველი, ან ორი ლომი, რომელთაგანაც ერთს ფრთები აქვს, მეორეს კი – არა. ზოგჯერ ესაა გრიფონი და ლომი, ზოგჯერ ლომი და დათვი. ეს შეიძლება იყოს ძაღლი და მგელი, ან გველი და ფრინველი. 

ძალიან იშვიათი გამონაკლისის გარდა, ზოომორფული კონიუნქციის სიმბოლოების საერთო თვისებაა, რომ პირვანდელი ბინერები მტრობისა და ომის მდგომარეობაში იმყოფებიან. ომის ელემენტი აქ მიზიდულობის, ვნების ელემენტს აჭარბებს. ადამიანურ დონეზე, კონიუნქციის ხატ-სახეები დაკავშირებულია ეროტიულ ხატ-სახეებთან, მაშინ, როცა ცხოველური ხატ-სახეები ურთიერთ-შეჭმის თემას წარმოადგენენ. 

ამრიგად, ჩვენ გვაქვს კეთების სამი დონე – ასტრალური, ანუ ზეციური, ადამიანური და ცხოველური. ანუ თუ სიღრმის ფსიქოლოგიის ენაზე ვთარგმნით, დონე, რომელიც დაკავშირებულია არქეტიპულ არაცნობიერთან, ცნობიერთან და ინსტინქტურ არაცნობიერთან. 

როგორც წინა გრავიურით დარწმუნდით, ეს დაყოფა საკმაოდ პირობითია, რადგან ნებისმიერი ძლიერი პროცესი მთელ ფსიქიკას მთლიანობაში ეხება, ერთი დონე კი მეორეს ირეკლავს. ამიტომ ძალიან ბევრ ალქიმიურ გრავიურაზე ჩვენ ერთდროულად ვხედავთ ფსიქიკის რამდენიმე სართულს, რომელთაგანაც ყველაზე დაბალი წარმოადგენს პირველ რიგში ცხოველურს (ზოგჯერ მინერალურს) სიმბოლოებს, ხოლო ყველაზე მაღალი – ციურ ან ზე-ციურ რელიგიურ ხატ-სახეებს.

მაგალითად, გრავიურაზე, რომელიც ზემოთ გაჩვენეთ, ერთდროულად რამდენიმე დონე ჩანს: ზეციური წარმოდგენილია გვირგვინებით, მიწიერი წარმოდგენილია მეფით და დედოფლით, ხოლო მიწისქვეშა, ქტონური წარმოდგენილია ურჩხულის თათებით, რომლებიც ზუსტად მეფისა და დედოფლის ქვეშ იმყოფებიან, თითქოს მათ გაგრძელებას წარმოადგენენ. ამგვარად, ტრანსმუტაციის პროცესში ფსიქიკის ყველა დონეა ჩართული. ზეციური გვირგვინები მიწიერი და მიწისქვეშა დონეებით დუბლირდება. 

არსებობს ალქიმიური ილუსტრაციების ორი ტიპი. პირველი ტიპი წარმოადგენს ერთდროულად მთელი ფსიქიკური სტრუქტურის განსახიერებას. აქ ჭარბობს აღმასვლის მეტაფორა, ესაა ალქიმიური ხე, კიბე ან გორა, რომლის სხვადასხვა დონეებზეც ფსიქიკის სხვადასხვა მოდუსებია განლაგებული. როგორც წესი თერიომორფული სიმბოლიზმი ალქიმიური გრავიურის ქვედა ნაწილშია, ხოლო ასტრალური და თეურგიული – ზედასთან ახლოს.

თუ შუასაუკუნეების ორთოდოქსულ ქრისტიანობაში ყველაფერი მიწიერს უკავშირდება, და მითუმეტეს მიწისქვეშას, და ქტონურ ლოკუსად მოიაზრებოდა ცალსახად ბოროტი და დესტრუქციული, ის, რასაც თავი უნდა აარიდო, ალქიმიურ ლოკუსში ქვედა სამყარო წარმოადგენს არა ზედას მტერს, არამედ მის საყრდენს. ამგვარად, გახლეჩის იდეას ანაცვლებს ფასეულობათა ჯერ კიდევ არასაკმარისად რეფლექსირებული იდეა. რა თქმა უნდა ეს წარმოშობილია ჰერმეტული და ნეოპლატონური თვალსაზრისისგან, რომელიც შუა საუკუნეებში ორთოდოქსულს უპირისპირდებოდა. შემდეგ გრავიურაზე თქვენ შეგიძლიათ შეამჩნიოთ, რომ კადესიუსის ფილოსოფიური კვერთხი (რომელიც ფილოსოფიური ქვის მეტაფორას წარმოადგენს) თითქოს სამი წყაროსგან იკვებება – მზე, მთვარე და მიწისქვეშა, შეიძლება ითქვას, ჯოჯოხეთური ცეცხლი. ბუნებრივი ან შეიძლება ითქვას ჯოჯოხეთური ცეცხლი ტრანსფორმირდება ფლიოსოფიური გოგირდის ცეცხლად, რომელიც ზეცისკენ აღიმართება. 

ზოგიერთი მსგავსი გრავიურა საოცრად გვაგონებს კაბალისტურ სიცოცხლის ხეს, რაც ადასტურებს კაბალას და ალქიმიის ურთიერთკავშირს. ამ მხრივ განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ლიბანიოსის გრავიურები, რომლებშიც სკურპულოზურადაა აგებული ფილოსოფიური ხის სტრუქტურა. 

ალქიმიური გრავიურების სრულიად სხვა ტიპი – აღწერს არა მთელ პროცესს მთლიანობაში, არამედ ცალკეულ სტადიებს. სწორედ აქ, მაგისტერიუმის აღწერებში, მკვლევარი ეჯახება ყველაზე დიდ პრობლემას – რადგან ყველა მაგისტერიუმი პრინციპულად განსხვავებულ საფუძვლებზეა აგებული. სტადიების რაოდენობა, სიმბოლოების მნიშვნელობა და თავად თანმიმდევრობაც კი, არცერთ ავტორს ერთნაირი არ აქვს. რაც შეეხება სტადიების რაოდენობას, იგი შეიძლება მერყეობდეს 7 დან (პლანეტების რაოდენობა) ოცდათორმეტამდე. ჩემს ლექციებში მე ვეყრდნობი შვიდობრივ სისტემას, რომელიც წარმოდგენილია უკვე თანამედროვე და იუნგიანელი ალქიმიკოსის – ედვარდ ედინგერის მიერ. 

ყოველი ალქიმიკოსის მიზანი იყო – დაეტოვებინა თავისი საკუთარი მაგისტერიუმი და აღწერა ტრანსფორმაციების თავისი პირადი სისტემა. სხვა სიტყვებით, ყოველი ალქიმიკოსი ისწრაფვოდა, რომ შეექმნა გრავიურების თავისი თანმიმდევრობა, რომელიც სხვა არაფერია, თუ არა დაფარული აღსარება, რომელიც ფსიქეს ყველაზე ღრმა და ინტიმურ დონეებს ხსნის. ახლავე უნდა ვთქვა, რომ შეუძლებელია ქმედების ერთიანი სტრუქტურის გამოყვანა, ამიტომ ყველაფერი, რასაც ამის შემდეგ წაიკითხავთ, ესაა განზოგადება, რომელიც შეიძლება ზუსტი იყოს უმეტეს შემთხვევებში, მაგრამ რომელიღაც კონკრეტულ შემთხვევაში აღარ იმუშავებს. 

ახლა მინდა მოვახდინო მნიშვნელოვანი მონაკვეთის ციტირება სტეფან ჰელერის (Stephan A. Hoeller) წიგნიდან პარაცელსის კოსმოგონიის შესახებ, რომელიც ახლოსაა გნოსტიციზმთან. 

ამრიგად, იმისთვის, რომ გავიგოთ კეთების დასაწყისი, უნდა გავიხსენოთ გნოსტიკოსების საერთო კონცეფცია ქაოსური მატერიის მიერ ცნობიერების ნაპერწკლების დატყვევების შესახებ. ეს მითოლოგემა ხელახლა ცოცხლდება ალქიმიკოსებთან, ასე, მაგალითად, „კოსმოსი, პარაცელსის მიხედვით, შეიცავს ღვთაებრივ სინათლეს ანუ სიცოცხლეს, მაგრამ ეს ღვთაებრივი არსება გაიჭედა მექანიკურ ხაფანგში, რომელსაც ერთგვარი დემიურგი აკონტროლებს, სახელად პარაცელსის Hylaster-ი (hyle – მატერია, და astrum – ვარსკვლავი). კოსმიურმა ღმერთმა ობობას ქსელი გააბა და სინათლე დაატყვევა, სანამ ალქიმიური პროცესი ამ ქსელს არ გაგლეჯს. ქსელი სხვა არაფერია, თუ არა შეთანხმებული რეალობა, რომელიც ოთხი ელემენტისგან: მიწისგან, წყლისგან, ცეცხლისგან და ჰაერისგან შედგება, და რომლის საზღვრებშიცაა მოქცეული მთელი ქმნილება. ამრიგად, პირველი ალქიმიური ოპერაცია მიმართულია ამ შემაკავებელი სტრუქტურის დაშლისკენ და მისი შემოქმედებით ქაოსამდე მიყვანისკენ (massa confusa, prima materia). ამის შედეგად, ტრანსფორმაციის პროცესში ჩნდებიან ჭეშმარიტი, შემოქმედებითი ურთიერთწინააღმდეგობები და იწყებენ ურთიერთქმედებას, რათა მიაღწიონ კონიუნქციას (coniunctio), ანუ ალქიმიურ გაერთიანებას. ამ საბოლოო გაერთიანებაში, იუნგის თქმით, მანამდე დატყვევებული სინათლე თავისუფლდება და საბოლოო გამოსასყიდი ქმედების ზღურბლს სცდება.“ (ჰელერი)

ამრიგად, თავდაპირველად არსებობს ერთგვარი ცრუ მთლიანობა, რომელიც ალქიმიკოსებთან ხშირად მოცემულია ურობოროსის, შადრევანის, შენობის ან ქაოსის სფეროს სახით. ეს შეგვიძლია განვიხილოთ სხვადასხვა დონეზე, ან როგორც ცნობიერების-წინარე ფსიქე, როცა ინდივიდი ჯერ კიდევ მატერიალური სამყაროს ნაწილს წარმოადგენს, ან როგორც პროფანული ცნობიერების მდგომარეობა, რომელიც ყველა ღირებულებას, მიზანს და მისწრაფებას გარესამყაროს საგნებთან აკავშირებს.

ჩვენ ვუყურებთ სამყაროს და ვფიქრობთ, რომ მორიგ მიღწევასთან, მონაპოვართან ერთად შეგვიძლია ბედნიერები გავხდეთ, მაგრამ ესაა ილუზია, შინაგანი ღირებულებების გარე საგნებზე გადატანის შედეგი. ყოველ ჯერზე, როცა მორიგ ღირებულებას მოვიპოვებთ, საკუთარ თავს ვიჭერთ იმაზე, რომ „ეს ის არაა“ და კვლავ ახალ ფასეულობებს გავედევნებით ხოლმე. ამ ჩაკეტილი წრიდან გამოსავალი წყაროში ჩაღრმავებაა, არაცნობიერი სულის ფესვებთან დაბრუნებაა, ყურადღების გარეგანი ობიექტებიდან შინაგანზე გადატანაა.

თუმცაღა ყურადღების ასეთი გადატანა პრაქტიკულად ყოველთვის საშიში და შემზარავია. “პირველი შეხვედრა თვითობასთან – ყოველთვის კატასტროფაა ეგოსთვის”, წერს იუნგი. მოსალოდნელი ჰარმონიის ნაცვლად ჩვენ ვეჯახებით ფორმების და სტიქიების ქაოსს, უაზრო და დამანგრეველ ენერგიას. როგორც კი ნაბიჯს ვდგამთ ტროლიდან ადამიანისკენ, საკუთარი თავით კმაყოფილებიდან საკუთარი თავისკენ, ჩვენ ვეჯახებით პირველ ნიგრედოს, რომელიც განიცდება, როგორც წყვდიადში ჩანთქმა, გახლეჩა. 

აი, დააკვირდით გრავიურას, რომელშიც გმირი კოშკიდან ვარდება. რა თქმა უნდა, პირველი, რაც გახსენდებათ – ესაა მეთექვსმეტე არკანი – კოშკი. მაგრამ დააკვირდით, კოშკი აქ მთელი რჩება. თითქოს უჩინარმა ძალამ გადმოაგდო იგი კოშკიდან, რომელიც ერთგვარ საშვილოსნოს, ჩაკეტილ სივრცეს, ურობოროსს წარმოადგენს. ადეპტის ვარდნა, მისი განდევნა სამოთხისეული, საკუთარ თავში ჩაკეტილი სამყაროდან, ამავდროულად მის დაბადებასაც წარმოადგენს. 

მინდა გაჩვენოთ ალქიმიურ ნიგრედოსთან დაკავშირებული რამდენიმე ხატ-სახე. დააკვირდით ამ ძალიან გამომხატველ ნახატს. 

მოხუცი იმყოფება ნაპრალში მიწის ორ მხარეს შორის, თითქოს სამყაროების გახლეჩის ადგილას. ორმა სულმა (ანუ სულმა (дух) და სამშვინველმა (душа)) ორმოში მიატოვეს იგი და მასთან მხოლოდ შავი ყორანია – ნიგრედოს სიმბოლო. მის თავზე შვიდი ვარსკვლავი რკალს ქმნის, გრავიურის ზედა კუთხეენიდან კი ზეციური ძალები სტიქიების პირვანდელ და საშინელ ძალაუფლებას ატეხენ თავს. 

ამრიგად, მთავარი, რაც უნდა გავიგოთ: მიუხედავად მთელი თავისი საშიში და დეპრესიული არსისა, “ნიგრედო” – ესაა პირველი მიახლოვება სინამდვილესთან. ამიტომ ნებისმიერი გოთი ან ემო ეგზისტენციალურად უფრო ხარისხიანი ადამიანია, ვიდრე თვითკმაყოფილი ბურჟუა, რომლის ყოფიერებაც მატერიალური საგნების ფლობის ფანტაზიების პროექციებშია გაფანტული. სიზმრები სიკვდილის შესახებ, სიკვდილის იდეალიზაციის გოთური კულტურა, სატანიზმი, ეს ყველაფერი პირველი, მეტწილად გულუბრყვილო, სამწუხაროდ როგორც წესი გაუცნობიერებელი, ამიტომ ხშირად წაგებისთვის განწირული, მაგრამ მაინც მცდელობებია, რომ ადამიანი Hylaster-ის იალდაბაოთის ობობას ქსელიდან გათავისუფლდეს.

“ნიგრედო” შეიძლება განცდილ იქნეს, როგორც ტანჯვა და როგორც ბნელი მხარის ეგზალტაცია. კიდევ ერთხელ დააკვირდით ნახატს. ჩვენ ვხედავთ მოხუცს სამყაროს ნაპრალში, მაგრამ ჩვენ ასევე ვხედავთ ორ უმაღლეს არქეტიპულ ფიგურას, რომლებიც წმინდა სტიქიებს წარმოშობენ (ფსიქოლოგიაში ეს შეიძლება აფექტების ალეგორია იყოს). ერთ შემთხვევაში, თუ ეგო ტანჯულ მოხუცთან იგივდება, ჭარბობს ტანჯვა და დეპრესია, მეორეში, თუ იგი სტიქიების არქეტიპულ მატარებლებთან იგივდება, ჭარბობს ეგზალტაცია, რომელიც საბოლოო ჯამში ასევე წარმოადგენს ფსიქოლოგიურ დაცვას და ინფლაციურ იდენტობას. 

“ნიგრედო” წარმოადგენს არაცნობიერი მთლიანობის პირველადი ჰარმონიის ნგრევის შედეგს. თანდათანობით, თუკი ოპუსი სწორად ხორციელდება, ფორმების ქაოსი უკან იხევს და გამოვლენას იწყებს ორი მთავარი ურთიერთწინააღმდეგობის ბინარულობა, ანუ რასაც ადრე „პირველადი სიმბოლური კონფლიქტი“ ვუწოდეთ. 

გერჰარდ დორნი ოპუსის პირველ მიზანს უწოდებს მდგომარეობას, რომელიც “ნიგრედოს” დასრულებაზე მიუთითებს: მდგომარეობას – “Unio mentalis”, რომელიც მიიღწევა გარესამყაროდან პროექციების მოხსნით, და “გაერთიანების” პირველი, მცირე წინარე მდგომარეობით. ეს ჯერ კიდევ არაა „დიდი გაერთიანება”, მაგრამ უკვე საკუთარი შეზღუდვების საზღვრებს მნიშვნელოვანი გარღვევაა. 

“Unio mentalis”მდგომარეობის მიღწევა “ნიგრედოდან” “ალბედოზე” გადასვლაზე მიანიშნებს. “ალბედოს” „ქალის სამუშაოს“ უწოდებენ, და მართლაც, თუ “ნიგრედოს” სტადიაზე ჩრდილთან კონფრონტაციის და ფრაგმენტაციის თემა ჭარბობდა, “ალბედოს” დონეზე პირველად გვამცნობს თავის შესახებ ანიმა. 

“ალბედო” – ესაა პირველი მომენტი, როდესაც თვითობის თანადგომას ვგრძნობთ, არა როგორც იმედს ან აბსტრაქტულ იდეას, არამედ როგორც რეალურ სუნთქვას. აქ ჩნდება ალქიმიური დის, მთვარის, დედოფლის ფიგურა. 

ალქიმიურ ვიზუალურ რიგში “ალბედოზე” მიუთითებს ქალი, მთვარისს დამხმარე ფიგურის გაჩენა, და განსაკუთრებით ეროტიული ხატ-სახეების. ეროტიული სიმბოლიზმი აქ მიანიშნებს არა მხოლოდ სექსუალობის გამოღვიძებაზე, რომელიც ასევე აქტიურდება ახალ დონეზე, არამედ საზღვრების გახსნილობის საერთო შეგრძნებაზე, ყველაფრის ყველაფერში ბუნებრივ გადასვლაზე. 

“ალბედოს” მდგომარეობისთვის განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს დის, ანუ ფილოსოფიური ინცესტის მეტაფორას. საქმე ეხება ალქიმიკოსის ხატ-სახეს, რომელიც ლაბორატორიაში დასთან ერთად მუშაობს, ან მეფის და დედოფლის „ფილოსოფიურ ინცესტს“. 

საინტერესოა, რომ ედვარდ ედინგერი “ალბედოში” გადატანის (ტრანსფერის) დასაწყისს ხედავდა. ნაშრომში გადატანის შესახებ ედინგერი პოლემიკაში შედის არა მხოლოდ ფროიდის შეხედულებასთან – გადატანასთან მიმართებაში, არამედ იუნგის იდეებთან – გადატანასთან, როგორც „ხარვეზთან“ მიმართებაში, და გადატანაში ხედავს სასიცოცხლო ენერგიის და ძალის პირველ გათავისუფლებას.

თუმცა ტრადიციულად ითვლება, რომ ყველა სირთულე “ალბედოს” სტადიით სრულდება, სინამდვილეში საფრთხე აქ უფრო მეტი ხდება. “ნიგრედოში”, როგორც წესი, ტანჯვა ფოკუსირებულია ინდივიდუალურ ფსიქიკაზე და მხოლოდ იშვიათ შემთხვევებში ვლინდება ტრანსპერსონალურ დონეებზე. მაშინ, როცა “ალბედოში” პირველად იწყებს მოქმედებას ტრანსპერსონალური ფაქტორი. 

“ალბედოს” და “რუბედოს” შორის არსებობს ძნელადმოსახელთებელი სტადია, რომელიც უფრო თვალსაჩინოდაა ნაჩვენები „ფილოსოფოსების როზარიუმში“. ამ სტადიას ასევე ეწოდება “ნიგრედო” ან “პურტოფიკაცია”, რაც მნიშვნელოვნად აბნევს ლოგიკური გადაწყვეტილებების მომხრეებს. “ნიგრედოს” ადგილი აქვს კეთების დასაწყისში, და “ნიგრედო”, როგორც ნაწილობრივი ინტეგრაციის შედეგი, ერთგვარი „მეორე ნიგრედო“ მეტწილად დაკავშირებულია შთანთქმის და გაქრობის მეტაფორებთან. 

თუ ოპუსის მეორე ნაწილს „ქალის სამუშაო“ ეწოდება, – “რუბედო” უკვე ბავშვის თამაშია. ამ მდგომარეობის სიმბოლოებს წარმოადგენენ “ფილოსოფიური ქვა”, ანდროგინი, აღმდგარი ქრისტე, ფენიქსი, მერკური. მზისა და მთვარის კონიუნქციით იბადება ალქიმიური ანდროგინი, ფილოსოფიური ქვა ყველა ურთიერთწინააღმდეგობას აერთიანებს, ფენიქსი კი ნაჭუჭს ტოვებს და ზეცაში აფრინდება. 

ასეთი სქემა ალქიმიური კეთების უფრო მარტივ აღწერას იძლევა, და მაინც, იგი უფრო კარგად გაცნობის შემდეგ უფრო რთულდება და სამობრივ სტრუქტურაში არ ჯდება. ცნობილია, რომ ცალკეული ალქიმიკოსები ამ სამ საბაზისო რეჟიმს ერთგვარი შემავსებლებით ავსებდნენ – ისეთებით, როგორიცაა “ციტრინიტასი”, ანუ ყვითელი სტადია, ასევე მულტპლიკაცია, ანუ ფარშევანგის კუდი. უფრო მეტიც – ერთი და იგივე რეჟიმი შეიძლება მეორდებოდეს კეთების სხვადასხვა ეტაპებზე ყოფიერების ახალ მოდუსებთან მიმართებაში. 

SHEN  ©